H Κατερίνα Καριζώνη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου φοίτησε στη Γερμανική Σχολή. Σπούδασε οικονομικά και είναι διδάκτορας των Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ. Εργάστηκε επί δεκαπέντε χρόνια στην Εθνική Τράπεζα. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιητικά βιβλία, ιστορικά λευκώματα και βιβλία για παιδιά.
Συνεργάζεται με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά δημοσιεύοντας κριτικά σημειώματα, δοκίμια και λογοτεχνικά κείμενα. Συμμετείχε σε πολλές συλλογικές εκδόσεις και ανθολογίες. Το 1991 τιμήθηκε με το Α' Βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για το βιβλίο της "Χίλιες και μία νύχτες των Βαλκανίων". Το 2009 απέσπασε το βραβείο του περιοδικού "Αυλαία" για το σύνολο του έργου της. Κείμενα και ποιήματά της μεταφράστηκαν στις βαλκανικές γλώσσες, στα γερμανικά, τα αγγλικά και τα πολωνικά. Ποιήματά της μελοποιήθηκαν από τον Μιχάλη Γρηγορίου και ερμηνεύτηκαν από τη Σαββίνα Γιαννάτου. Είναι μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, του Κύκλου ποιητών και του Ελληνικού Ινστιτούτου Ναυτικής Ιστορίας.
Τη συγγραφέα Κατερίνα Καριζώνη τη γνωρίζω λογοτεχνικά από το 1999 όταν εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα για ενήλικες, «Ο άγγελός μου ήταν έκπτωτος». Την παρακολουθώ σε κάθε νέο της συγγραφικό πόνημα λογοτεχνίας για ενήλικες και Ποίησης. Κρατώ στα χέρια μου την τελευταία της ποιητική συλλογή «Παράξενος έρωτας» από τις εκδόσεις Ρώμη. Πού βρίσκεται σήμερα η Ποίηση και τι είναι ο παράξενος Έρωτας; Ήθελα να μας τα πει η ίδια η ποιήτρια.
Κυρία Καριζώνη ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Μετά την «Αρχαία δίψα», έρχεται τέσσερα χρόνια αργότερα «ο Παράξενος Έρωτας». Έχετε ασχοληθεί με όλα τα είδη σχεδόν του λόγου: Παιδικό, Μυθιστόρημα, Ποίηση που μερικά από αυτά μελοποιήθηκαν. Ποιο είδος δεν αποχωρίζεστε για κανένα λόγο;
Φυσικά την ποίηση. Μάλλον η ποίηση δε μ' εγκαταλείπει ακόμα κι όταν γράφω πεζογραφία. Έχει περάσει πλέον στα DNA μου.
Είναι αποδεδειγμένο πια ότι οι ποιητές γράφουν πιο εύκολα μυθιστορήματα από το να γράφουν οι πεζογράφοι ποίηση. Πού οφείλεται αυτή η ευχέρεια λόγου στους ποιητές;
Η ποίηση απαιτεί ένα ειδικό ταλέντο που δεν το έχουν όλοι. Ένα πεζό αν ζοριστείς πολύ μπορεί να το γράψεις. Όχι πως υποτιμώ την πεζογραφία αλλά η ποίηση απαιτεί μια ειδική συχνότητα στη σκέψη που σε πάει στα όνειρα, πρέπει να δρασκελίσεις τη γραμμή ανάμεσα στον πραγματικό και τον φανταστικό κόσμο, να πραγματευτείς το όνειρο και να βγάλεις ένα λογικό νόημα κι αυτό απαιτεί ένα ιδιαίτερο χάρισμα. Δεν μπορούν να γράψουν όλοι όπως ονειρεύονται. Εμείς οι ποιητές ονειρευόμαστε με ανοιχτά μάτια δηλαδή σκεφτόμαστε όπως όταν ονειρευόμαστε τις νύχτες. Τα ποιήματα είναι όνειρα που προσπαθούμε να τα δώσουμε μια λογική σημασία και τροπή για να παράγουμε συγκίνηση στον αναγνώστη. Παίζουμε με τα σύμβολα, με την ελλειπτική γραφή, με τον αφαιρετικό λόγο. Δεν ξέρω είναι ένα θαύμα η ποίηση, όταν είναι αληθινή ποίηση φυσικά.
Στο νέο σας ποιητικό βιβλίο, όπως γράφει το δελτίο τύπου, σαρώνετε τις ασχήμιες και τις ομορφιές της πόλης, εικόνες καθημερινότητας με μια διεισδυτική ματιά. Οι ποιητές βλέπουν πίσω από τις λέξεις, πίσω από αυτά που βλέπει ο απλός πολίτης;
Βλέπουμε τον κόσμο με τους όρους του ονείρου, όπως προείπα. Δεν υπάρχουν κοινωνικά κριτήρια παρά μόνο αισθητικά. Βλέπουμε το αίνιγμα στον καθρέφτη, όταν οι άλλοι βλέπουν σχήματα και μορφές. Και μη θεωρείτε πως οι ποιητές είναι κάτι ρομαντικοί και αφελείς τύποι γιατί κι αυτό έχει ειπωθεί. Οι λέξεις είναι σκληρά υλικά κι ακόμα πιο δύσκολο είναι να φτιάξεις φανταστικούς κόσμους χρησιμοποιώντας τις λέξεις της καθημερινής ζωής, να πάρεις το ασήμαντο και να του δώσεις υπερβατικές διαστάσεις όπως μια σκούπα, τα φρούτα της λαϊκής, τη φωνή ενός γύφτου που πουλάει πράγματα, τα ναυαγισμένα πλοία, όλα αυτά που τα προσπερνάμε στην καθημερινότητα ίσως και τα υποτιμούμε μπορεί να αποκτήσουν μια μαγική χροιά και πνοή στα χέρια του ποιητή.
Η Ποίηση για εσάς πρέπει να είναι απλοϊκή, δυσκολονόητη ή απλή; Αν είναι δυσκολονόητη πώς θα πάρει τα μηνύματα ο αναγνώστης;
Δεν υπάρχει δυσνόητη ποίηση. Αν δεν καταλαβαίνεις τι λέει ο ποιητής τότε προς τι γράφεται η ποίηση; Πώς θα παράγει συγκίνηση; Ποιος είναι ο στόχος της; Εγώ θυμώνω συχνά με τα γριφώδη ποιήματα που δε σου λένε τίποτα. Γιατί αυτές οι δυσνόητες κατασκευές δείχνουν στην ουσία ότι αυτός που γράφει δεν έχει ξεκαθαρίσει ούτε ο ίδιος τί θέλει να πει. Γιατί να τον διαβάσω;
Στη σελίδα 14 γράφετε για τα ναυάγια, για τα τσακισμένα σκάφη. Αλλά και πολλά άλλα ποιήματα της συλλογής μυρίζουν θάλασσα. Έχετε αρκετά μυθιστορήματα που έχουν θέμα τη θάλασσα και τη ναυτοσύνη. «Το λυκόφως του Αιγαίου» σας έδεσε πιο πολύ με τη θάλασσα ή η αγάπη αυτή σας συνοδεύει πριν να ασχοληθείτε με τη συγγραφή ;
Γεννήθηκα κοντά σε θάλασσα και πάντα φρόντιζα να έχω κοντά μου τη θέα της θάλασσας. Δε μου αρέσουν οι πόλεις που δεν έχουν θάλασσα. Δεν μπορώ να ζήσω σ' αυτές. Νιώθω ότι πνίγομαι. Είναι και το ταξίδι ή μάλλον η υπόσχεση του ταξιδιού που κρύβεται στη θέα της θάλασσας. Η διαφυγή, η δραπέτευση.
Η νοσταλγία για τα «σερβίτσια της μαμάς» αλλά και «το παράπονο της νεκρής», που γράψατε για τη γιαγιά σας, είναι ξύσιμο της μνήμης, πληγές που πιστεύω ότι οι ποιητές έχουν τον τρόπο τους με τη γραφή τους να τις επουλώνουν. Ποια είναι η γνώμη σας;
Εμείς δουλεύουμε με τις μνήμες, είναι η βασικότερη πηγή έμπνευσης, ίσως γιατί η μνήμη μοιάζει με τα όνειρα, έχει αυτό το άυλο και μυστηριώδες, αυτό που δε θα το φτάσουμε ποτέ, δε θα το αγγίξουμε παρόλο που το κουβαλάμε μέσα μας. Τώρα αν οι μνήμες συνδέονται με κάποιες πληγές γίνονται «πηγές» έμπνευσης για τον ποιητή.
Τα ποιήματα «Η διαπίστωση» και «Η προσαρμογή» είναι πολιτικά ποιήματα. Είναι γραμμένα για τα σκοτεινά χρόνια που κάποιοι δεν πλησίαζαν τους ανθρώπους με πάθος και τόλμη; Γιατί τώρα πια είστε ακίνδυνοι και στραπατσαρισμένοι;
Υπό μία γενική έννοια είναι και πολιτικά ποιήματα. Ας πούμε πως ασκούν μια κοινωνική κριτική αλλά με ποιητικούς όρους. Αλλά είναι και βιωματικά, είναι πράγματα που τα έζησα και ίσως όλοι τα έχουν ζήσει κι έχουν δοκιμαστεί. Μ΄ αυτή την έννοια είναι πολιτικά ποιήματα.
Είστε στο Δίκτυο γυναικών συγγραφέων κατά της έμφυλης βίας και γυναικοκτονιών «Η Φωνή της». Πιστεύετε πως οι συγγραφείς έχουν τόση δύναμη με την πέννα τους ώστε να βοηθήσουν τις γυναίκες που κακοποιούνται, που εξευτελίζονται, βρίσκοντας λύσεις και ανακούφιση μέσα από τα βιβλία τους;
Γι' αυτό δε φτάνει βέβαια η ποίηση και η τέχνη ολόκληρη, αλλά δυστυχώς εκείνο που διαπιστώνω είναι ότι η γυναίκα συνεχίζει να παίζει το ρόλο του θύματος καθώς δεν υπάρχουν αληθινές τιμωρίες στην κοινωνία. Δηλαδή όταν ένας άντρας υποτιμάει μια γυναίκα χωρίς να βιαιοπραγεί αλλά σκάβει την ψυχή της, την πείθει ότι είναι κατώτερο πλάσμα ακόμα και μέσα στο γάμο, την εγκαταλείπει μαζί με τα παιδιά του συχνά, και η γυναίκα πρέπει να πορευτεί σηκώνοντας σταυρό στην υπόλοιπη ζωή της, τι να σου κάνει η ποίηση και η τέχνη. Εδώ χρειάζεται να υπάρχουν τιμωρίες και ποινές ανάλογες με εκείνες για τα εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής. Χαϊδεύουμε την κακοήθεια, την ατιμία, την αλητεία. Πρέπει να γίνει πιο σκληρή η νομοθεσία απέναντι στην αυθαιρεσία και την αλαζονεία των ανδρών. Σ' όλη την ανθρώπινη ιστορία η γυναίκα ήταν το θύμα της ανδρικής βίας, ακόμα και σήμερα στην Ανατολή η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως κάτι κατώτερο, στη Δύση κακοποιείται μέσα απ' τη λογική της δήθεν ίσης αλλά πολύ σκληρότερης μεταχείρισής της. Είναι κρίμα αυτό το πλάσμα που γεννάει τη ζωή που κυοφορεί, που μεγαλώνει τα παιδιά της να ζει κάτω από συνθήκες εξευτελισμού του προσώπου της. Είναι η μάνα μας, η γυναίκα, η αδελφή, η κόρη. Γιατί αυτή η αιώνια κακοδαιμονία γύρω από το πρόσωπο της γυναίκας; Γιατί αυτή η αθλιότητα;
Οι συγγραφείς και οι Ποιητές σήμερα στη χώρα μας δεν έχουν την καλύτερη θέση όπως οι συνάδελφοι παγκόσμια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το αναγνωστικό κοινό να μην είναι τόσο μεγάλο ώστε εμπορικά να πωλούνται βιβλία. Αντίθετα, τα ράφια των βιβλιοπωλείων είναι γεμάτα από αυτοεκδόσεις. Πού βαδίζουμε και τι πρέπει να γίνει κατά τη γνώμη σας;
Φοβάμαι πως η κατάσταση δεν έχει γυρισμό. Το ίντερνετ και τα σόσιαλ μίντια μας έχουν καταπιεί όλους. Ωστόσο, εγώ φέρω ένα ελπιδοφόρο μήνυμα για την ποίηση και τους ποιητές. Το ίντερνετ βοηθάει την ποίηση, είναι απόλυτα συμβατό μαζί της. Ποτέ μου δε διαβάστηκα τόσο πολύ όσο διαβάστηκα στο ίντερνετ. Υπάρχουν σελίδες όπου μπαίνεις και διαβάζεις ποίηση. Βλέπω τα ποιήματά μου δημοσιευμένα σε διάφορες ιστοσελίδες για την ποίηση. Το διαδίκτυο είναι απολύτως φιλικό προς την ποιητική γραφή όσο κι αν ακούγεται αυτό περίεργο. Βέβαια, χρήματα δε βγάζεις απ' αυτό. Μήπως όμως έβγαζε ποτέ κανείς λεφτά απ' την ποίηση. Ούτε οι νομπελίστες δεν το κατάφεραν.
«Είμαστε ήδη νεκροί χωρίς πατρίδα». Παίρνω αφορμή από αυτόν τον στίχο να σας ρωτήσω: Όταν μια πατρίδα χάνει τη γλώσσα, την ιστορία, όταν διώχνει τα παιδιά της στο εξωτερικό για καλύτερη τύχη, όταν σκοτώνει τα παιδιά της χωρίς να παίρνει κανείς ευθύνη, πώς να γράψω ποιήματα για έρωτες και ηλιοβασιλέματα; Να σιωπήσουμε ή να πεισμώσουμε ώστε να ξαναγραφούν ποιήματα ελπίδας;
Ο στίχος βέβαια αναφέρεται στην Κωνσταντινούπολη που έπεσε στα χέρια των Οθωμανών. Ναι, και όσο απειλείται αυτή η ωραία πατρίδα μας, την οποία θαυμάζουν σε άλλες χώρες όπου είχα την τύχη να ταξιδέψω. Ας πούμε στη Λατινική Αμερική αλλά και στην Ασία. Όταν απειλείται αυτή η υπέροχη γλώσσα που περιέργως είναι κι αυτή συμβατή με τους υπολογιστές, εννοώ τα αρχαία Ελληνικά, όταν τα εγγόνια μου δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει «φείδου χρόνου» και άλλες λέξεις που μας έμειναν απ' τα αρχαία, εγώ δεν μπορώ να μην ανησυχώ. Όχι, θα συνεχίσουμε να γράφουμε στην ωραία γλώσσα μας και να την καλλιεργούμε, παρά και ενάντια σε όλα και σε όλους.
Υπάρχουν οι ορισμοί συγγραφέας και λογοτέχνης. Αλλά δεν υπάρχει διαχωρισμός για τον Ποιητή. Μήπως πρέπει οι γλωσσοπλάστες να εφεύρουν μια παρόμοια λέξη; Έχει βαρύνουσα σημασία η λέξη και χάνει την αξία της όταν ακόμη με ένα βιβλίο ο καθένας αυτοαποκαλείται ποιητής.
Ο καθένας τώρα δηλώνει ό,τι θέλει. Υπάρχουν άνθρωποι στο χώρο της λογοτεχνίας που θέλουν ντε και καλά να ονομάζονται ποιητές. Δεν ξέρω προς τι αυτή η εμμονή. Όταν μάλιστα πρόκειται για μορφωμένα άτομα που καταλαβαίνουν πολύ καλά ότι δεν έχουν ταλέντο. Δυστυχώς, γίνομαι σκληρή μερικές φορές αλλά δεν μπορώ να κατανοήσω αυτή την επιμονή τους να είναι και ποιητές με το ζόρι, ‘η ελέω κάποιων γνωριμιών που έχουν. Τι να πω, μου φαίνονται τόσο γραφικοί που τους λυπάμαι.
Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
Είναι εξαιρετική η προσφορά του στην προβολή των συγγραφέων και το τιμά ότι δεν κάνει διακρίσεις. Τους παρουσιάζει και τους διαφημίζει όλους το ίδιο κι αυτό είναι εξαιρετικό σε μια εποχή που ισχύει δυστυχώς ακόμα η παρεΐστικη λογική στους κύκλους των λογοτεχνών.
Θα διαβάσουμε σύντομα κάποιο μυθιστόρημά σας;
Σε κανένα χρόνο, δυστυχώς αργεί το μυθιστόρημα.
Ευχαριστώ κυρία Καριζώνη για την όμορφη κουβέντα περί Ποίησης και όχι μόνο και σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδη.