Μετά «Το δέντρο με τις φωλιές» που εκδόθηκε το 2022, η συγγραφέας Ελένη Πριοβόλου φέρνει στο φως ένα ακόμη μυθιστόρημα με προβληματισμό και κριτική σκέψη. Άλλους αναγνώστες θα τους καθηλώσει αφού δεν τον γνωρίζουν, μαθαίνοντας πολλές αλήθειες και άλλους θα τους ταξιδέψει η γλώσσα, οι δυνατές σοκαριστικές περιγραφές και το αναγνωστικό ταξίδι. Μέσα σε 400 σελίδες του, γνωρίζουμε τη ταραχώδη ζωή του Χριστόδουλου Ευσταθίου με το παρατσούκλι Παμπλέκης που του το έδωσαν υποτιμητικά οι εχθροί του από τον χώρο της Εκκλησίας και προέρχεται από το μπλέκω, αυτός δηλαδή που ανακατεύει, μπλέκει τα πάντα. «Βαθύ σκοτάδι μέχρι την αυγή», είναι ο τίτλος του, και στο εξώφυλλο εικονίζεται μια ξυλογραφία από ένα έντυπο που εξέδωσε ένας από τους θανάσιμους εχθρούς του, ο Διονύσιος εκ Πλαταμώνος και εκτυπώθηκε στη Βενετία το 1793 ”. Η ξυλογραφία παρουσιάζει τον λόγιο Ακαρνάνα Χριστόδουλο με καλογερικό ράσο, σκούφο, επίδεσμο, με χαλασμένο μάτι για να είναι τρομακτικός και γραφίδα στο χέρι, ενώ από πάνω του έρχεται ο διάβολος. Το μυθιστόρημα είναι χωρισμένο σε οχτώ βιβλία, που στο καθένα, υπάρχουν φιλοσοφικές σκέψεις του. Έχω την τύχη να κατάγομαι από το χωριό του πρωταγωνιστή του όμορφου αυτού βιβλίου. τη Μπαμπίνη Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας και γνωρίζω τη μορφή αλλά και τη ζωή του, από αφηγήσεις εδώ και χρόνια. Δεν κρύβω όμως ότι με χαροποίησε που η συγγραφέας ασχολήθηκε με το πρόσωπό του, αν και το περίμενα ότι κάποια στιγμή θα γράψει για την άγνωστη μεγάλη μορφή του Διαφωτισμού.
Ήμουν δέκα χρονών εκείνο το μαύρο πρωινό του Ιουλίου του 1974, όταν ήρθε ο χωροφύλακας να δώσει χαρτί επιστράτευσης στον πατέρα μου, επειδή ήταν στρατιωτικός, διωγμένος από τη χούντα, να παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη. Γύρισε ανήμερα λόγω περασμένης ηλικίας, αλλά πρόλαβε να δει πως τα κασόνια που θα στελνόταν στην Κύπρο είχαν πέτρες και όχι όπλα. Θυμάμαι ότι είπε πως το παιχνίδι είναι πουλημένο. Την ίδια μέρα θυμάμαι που πετούσαμε στα καμιόνια των στρατιωτών ψωμιά, φρούτα, τσιγάρα και πολλά άλλα που θα ξεγελούσαν τις αγωνιώδεις ώρες για ένα αβέβαιο μέλλον. Οι ευχές μας συνόδευαν τους στρατιώτες με ένα μεγάλο γιατί.
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
«Το ελληνικό κράτος γεννήθηκε μιαρό, με κηδεμόνες. Το πλάκωσαν τα χρωστούμενα τα χρωστούμενα από το 1824 και 1825. Ο Καποδίστριας που ήθελε να αποτινάξει τη κηδεμονία δολοφονήθηκε….»
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Και τ’ αγέρι τραγουδάει μια μελωδία ανιαρή.
Και τα πεύκα φωνάζουνε στα τρένα.
Φωνάζουνε: Τότε δεν ξημέρωσε ποτέ
Bertolt Brecht
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Το να γράψω τη γνώμη μου για ένα συγγραφέα όπως τον Ανδρέα Μήτσου, με κρατικά βραβεία μυθιστορήματος και διηγήματος, με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, με σπουδές στην ελληνική και αγγλική φιλολογία και διδακτορικό στη φιλοσοφία, με ένα πλούσιο συγγραφικό έργο, που πολλά από τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, που έχει σπουδάσει Αφηγηματολογία, είναι λίγο τολμηρό να κρίνω το κάθε νέο του βιβλίο. Αλλά θα το τολμήσω γιατί ξέρω πως ο κάθε συγγραφέας γράφει για τους αναγνώστες του. Αποζητά να κριθεί από αυτούς, για να τολμήσει να προχωρήσει στο επόμενο. Αυτή τη σκέψη κάνω κάθε φορά που διαβάζω ένα νέο του βιβλίο. Ο Ανδρέας Μήτσου έχει γράψει είκοσι βιβλία που εκδίδονται από το 1996, στις εκδόσεις Καστανιώτη. Πιστεύω όχι αδικαιολόγητα. Τα βιβλία του αγγίζουν απόλυτα τη φιλοσοφία του εκδοτικού οίκου που εκτιμώ βαθύτατα. Είναι ένας πραγματικός δημιουργός, όχι επιφανειακός, επιδερμικός. Είναι χαμηλών τόνων, δεν γράφει για να πουλήσει χιλιάδες αντίτυπα, δεν είναι αυτός ο σκοπός του, αλλά για να δώσει στον αναγνώστη την απόλαυση του αναγνωστικού ταξιδιού. Να βαθύνει μέσα του, να βουτήξει στον χρόνο, να φέρει στην επιφάνεια τη μνήμη και να βγάλει το απόσταγμα της νοσταλγίας, του πόνου και της παρηγοριάς.
«Ωστόσο η ελευθερία προϋποθέτει την ανυπακοή και η ανυπακοή την αμφισβήτηση. Μόνο όσοι επαναστατούν απέναντι στον ίδιο τον εαυτό τους είναι πραγματικά ελεύθεροι. Μόνο όσοι αυτοσαρκάζονται προσεγγίζουν την αυτοτέλεια με τσαγανό»
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Όποιος παρακολουθεί χρόνια τη συγγραφική πορεία της Ελένης Πριοβόλου, θα έχει καταλάβει πως είναι μια συγγραφέας με αιχμηρό δυναμικό λόγο, που δεν χαρίζεται και δίνει τα πάντα ώστε να αφήνουν τα βιβλία της το αποτύπωμά της. Χωρίς να χάνει την ευαισθησία της, δίνεται ολοκληρωτικά στον γραφτό λόγο, γι αυτό και δεν ξεχνούμε τα βιβλία της, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Πώς άλλωστε να μην είναι ευαίσθητη η γραφή της όταν γράφει για εφήβους; Είκοσι ένα βιβλία για παιδιά και εφήβους, επτά μυθιστορήματα για μεγάλους, μία νουβέλα και ένα βιβλίο με ιστορίες υπάρχουν στη φαρέτρα της.. Το κάθε βιβλίο αφήνει το αποτύπωμά του στην ψυχή και το νου. Είναι τροφή για σκέψη και κάθε φορά που ο αναγνώστης ανατρέχει στα παλιότερα της, ανακαλύπτει ένα νέο «αγκάθι» που θα του τριβελίζει το μυαλό.
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Ένα βιβλίο γεμάτο μνήμες. Μνήμες-γροθιές στο στομάχι, μας φέρνει η Βεατρίκη Σαίας-Μαγρίζου με την αναθεωρημένη έκδοση του βιβλίου της «Το βραχιόλι της φωτιάς» από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Να υπενθυμίζω πως η πρώτη έκδοση έγινε το 2006. Όσοι γνωρίζουν την ιστορία της Ελληνικής Εβραικής Κοινότητας και τα δεινά που υπέφερε, από τους Γερμανούς κατακτητές και όχι μόνο, θα το διαβάσουν ως ένα πολύ ωραίο λογοτεχνικό έργο, με ένα λόγο που ρέει και σε καθηλώνει, με εικόνες και περιγραφές που σοκάρουν και χαράζονται στη μνήμη. Όσοι πάλι δεν γνωρίζουν, θα πληροφορηθούν πολλά για τη ζωή του Ελληνικού Εβραϊκού πληθυσμού, την καθημερινότητά τους, τις γεύσεις, τις αντιλήψεις, τη μόρφωση και την κουλτούρα τους. Αλλά και πόσο έντονα είχαν στην ψυχή τους το πατριωτικό συναίσθημα και την ευθύνη.
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Τον Θανάση Σκρουμπέλο τον γνωρίζω συγγραφικά από τα « Μπλε καστόρινα παπούτσια» . Από τότε τον παρακολουθώ σε ότι εκδίδει γιατί μου αρέσει η θεματολογία αλλά και η γραφή του. Τα πιο γνωστά βιβλία του είναι «Τα φίδια στον Κολωνό», «Bella Ciao» «Mαύρος Μακεδών», «Οι κόκκινοι βαρκάρηδες» και οι νουβέλες Η ιστορία της Βέλβετ Παλμ και «Η κόρη του Οιδίποδα» Όλα από τις εκδόσεις Τόπος.
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Μετά το μυθιστόρημά του «Φλόγα και Άνεμος» με το ζευγάρι Παπανδρέου-Κυβέλη, ο Στέφανος Δάνδολος μας φέρνει ένα συγκλονιστικό βιβλίο «Η Δίκη που άλλαξε τον κόσμο» από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Ένα βιβλίο που προτείνω ανεπιφύλακτα στους αναγνώστες για δυο λόγους: πρώτα γιατί κοντεύει η Σταύρωση και το Πάσχα και θα θέλουν να ζήσουν την εποχή μέσα από ένα μυθιστόρημα που θα τους κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον και ο δεύτερος γιατί θα μάθουν γεγονότα που δεν μας τα δίδαξαν τα θρησκευτικά βιβλία. Όπως λέει και ίδιος ο συγγραφέας στο σημείωμα του, δεν είναι θρησκευτικό πόνημα, ούτε ιστορικό δοκίμιο. Μας προτείνει να το διαβάσουμε ως μυθιστόρημα κι έτσι το διάβασα. Και πραγματικά το απόλαυσα. Το εργαστήρι του αγκάλιασε μια μεγάλη βιβλιογραφία ακόμη μελέτησε τα Ευαγγέλια το Κατά Ματθαίον και κατά Ιωάννη. Όπως κάνει και σ’ όλα τα βιβλία του, όπου πρωταγωνιστούν ιστορικά πρόσωπα. Επίσης έχει ταξιδέψει στους τόπους όπου εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα. Άγγιξε ένα θέμα που σίγουρα θα μας προβληματίσει, θα συζητηθεί μπαίνοντας στα μυστικά του μονοπάτια του Χριστιανισμού, χωρίς να παίρνουμε δεδομένα όσα διδαχτήκαμε. Ο συγγραφέας χώρισε την αφήγησή του σε δύο χρόνους.