Ελευθερία Χατζοπούλου, μιλάει στη Μάγδα Παπαδημητρίου για το βιβλίο της, «Οι δρόμοι της βροχής»

chatzopoulou eleftheria

«Οι δρόμοι της βροχής» είναι το πρώτο βιβλίο της Ελευθερία Χατζοπούλου, κι όμως τόσο πετυχημένο. Κι ένα βιβλίο είναι πετυχημένο όταν συγκινεί τον αναγνώστη από την αρχή αλλά σε πολλά σημεία του. Ένα βιβλίο για την ιστορία της άγνωστης στους περισσότερους Ανατολικής Ρωμυλίας. Της Θράκης που λίγα γνωρίζουμε. Την αναζήτησα να μου πει πώς και γιατί έγραψε αυτό το μυθιστόρημα…..

Κα Χατζοπούλου, ευχαριστώ που μου παραχωρείτε συνέντευξη για το Bookia. Το κοινωνικό δίκτυο που ασχολείται με τη προβολή του  ελληνικού βιβλίου και των συγγραφέων του. Αυτό το βιβλίο ήταν η εσωτερική σας ανάγκη στους προγόνους σας ή ηθικό χρέος στη μνήμη τους;

Εγώ σας ευχαριστώ κυρία Παπαδημητρίου. Από τη στιγμή που μελέτησα τα ιστορικά βιβλία στα οποία περιγράφονται τα γεγονότα εκείνης της ταραγμένης εποχής, που «βίωσα» θα τολμούσα να πω όσα έζησαν και όσα ένιωσαν μέσα από μαρτυρίες των ίδιων των προσφύγων μου γεννήθηκε η εσωτερική ανάγκη όπως πολύ σωστά το διατυπώνεται να γράψω ένα ιστορικό μυθιστόρημα  για να αναδείξω, ότι και οι Ανατολικοθρακιώτες «πλήρωσαν» πολλά. Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές, χωριά ολόκληρα έγιναν στάχτη,   πήραν δυο φορές  τους δρόμους της προσφυγιάς και της απόγνωσης. Τους ξέχασε, παρόλα αυτά  η Ιστορία και τους αγνόησε η λογοτεχνία.  

Οι ιστορικοί δεν χάλασαν μελάνι για την τόσο βασανισμένη αυτή περιοχή της χώρας μας όπως κι άλλες που χάθηκαν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας εκτός από ελάχιστους όπως τον κ. Βακαλόπουλο που φώτισαν με τα γραφτά τους. Όμως οι περισσότεροι αναγνώστες δεν διαβάζουν καθαρά ιστορικά βιβλία. Πιστεύετε ότι οι συγγραφείς μέσα από τον μύθο πετυχαίνουν πιο εύκολα στο σκοπό αυτό;   

Πιστεύω ότι το ιστορικό μυθιστόρημα  προσφέρει κάποιες  ιστορικές γνώσεις και το λέω αυτό με την ιδιότητα της φανατικής αναγνώστριας  και όχι της συγγραφέως. Εκείνο που σίγουρα προφέρει στον αναγνώστη είναι το ερέθισμα να διαβάσει ιστορία για να γεμίσει τα κενά που τυχόν έχει,  διότι το ιστορικό μυθιστόρημα πατάει σε κάποια μόνο γεγονότα στα οποία στηρίζεται για να πλέξει γύρω από αυτά τη μυθοπλασία του.

Είστε καθηγήτρια Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων. Γράψατε ένα δυνατό βιβλίο από καρδιάς για τις ρίζες σας. Τα προσωπικά αναπάντητα γιατί ήταν η αφορμή για να το γράψετε ή το «ηθικό χρέος» απέναντι σ’ αυτό το λαό που το αίμα του έπρεπε να μείνει ζωντανό στους απόγονους του;

Και τα δυο, θα ήταν μια σύντομη απάντηση στην ερώτησή σας.  Για να δώσω μια απάντηση όμως και στην επόμενη ερώτηση σας θα έλεγα ότι η ιστορική μνήμη όντως είναι ένα ισχυρό όπλο. Με κάθε τρόπο πρέπει να μένει ζωντανή, να μας διδάσκει, να μας αφυπνίζει, να μας ψιθυρίζει ότι τα συμφέροντα των ισχυρών είναι αδηφάγα. Εκείνα τα ίδια συμφέροντα που αιματοκύλισαν και πέταξαν στους πέντε δρόμους τότε όχι μόνο τον ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης, αλλά  ολόκληρης της Μικράς Ασίας κάνουν τα ίδια σήμερα σε γειτονικές περιοχές.

Γράφετε στη σελ 143 « Άρπαξαν τις ζωές μας. Γιατί; Γιατί αρνηθήκαμε να ξεχάσουμε την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και κυρίως τη πίστη μας. Ανθρώπους δίχως μνήμη ήθελαν να μας κάνουν αλλά τέτοιοι είναι μόνο οι νεκροί, όχι όμως οι δικοί μας νεκροί, αυτοί έχουν μνήμη. Οφείλουμε να κρατήσουμε ζωντανή στη μνήμη μας τη δική τους. Εμείς και η Ιστορία….» Είναι η ιστορική μνήμη, ισχυρό όπλο για να προχωρήσουμε στο μέλλον;

Είναι το ισχυρότερο όπλο όχι μόνο να προχωρήσουμε, αλλά για να αποφύγουμε τα ίδια και χειρότερα λάθη.

«Οι δρόμοι της βροχής» δεν είναι γραμμένο μόνο για τους πρόσφυγες του τότε αλλά και του σήμερα. Οι  Έλληνες έχουμε κοντή μνήμη και ξεχνούμε την προσφυγιά. Δυστυχώς το άσχημο είναι όταν οι  απόγονοι των προσφύγων φέρονται με απαράδεκτο τρόπο σ’ αυτούς τους κυνηγημένους από τη πατρίδα τους. Ποια λόγια από το βιβλίο σας θα τους χαρίζατε ως απάντηση;

Τα λόγια που βγαίνουν από τα χείλη ενός γέρου Τούρκου στη σελίδα 61. «Αχ! προσφυγιά» μουρμούρισε ένας γέρο-τούρκος που στάθηκε δίπλα μας. «Χειρότερη και από τη  μεγαλύτερη ντροπή  είναι, σκληρότερη και από τον θάνατο… πρόσφυγες είμαστε και μεις… αφήσαμε τα σπίτια μας, τα ζευγάρια και τα κάρα μας, το νοικοκυριό μας, πίκρες μόνο κουβαλήσαμε μαζί μας, πίκρες και μνήμες και αυτά εδώ» και έδειξε τον μπόγο που έσερνε και το δισάκι που είχε περασμένο στον ώμο του.  Σκούπισε τα μουστάκια του,  κούνησε το χέρι  «γκιουλέ-γκιουλέ» μουρμούρισε και ακολούθησε τη φαμίλια του.

Μέσα από το βιβλίο σας πέρασε η ιστορία της Ελλάδας μέχρι και τη δικτατορία. Πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν αυτοί που στήριξαν τον εχθρό του λαού. Τελικά θα  φύγει ποτέ από μέσα μας το μικρόβιο της διχόνοιας και αν πιστεύετε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται όσο κρατούμε αυτή τη στάση.

Δεν είμαι πεσιμίστρια. Ανήκω σ’ αυτούς που θέλουν να βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο και δεν θα ήθελα να σκέφτομαι ότι εκείνες οι δραματικές σελίδες της ιστορίας μας μπορεί να επαναληφθούν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εθελοτυφλώ. Γι’ αυτό θα έλεγα ότι η ιστορική μνήμη σε συνδυασμό με τη σωστή, την αμερόληπτη διδαχή στους νεότερους της ιστορίας και τη βαθειά μελέτη της από όλους μπορεί να μας αποτρέψει από τα ίδια λάθη. Ας μην ξεχνάμε ότι οι επιτήδειοι και οι «σωτήρες» πάντα καραδοκούν.

Γιασεμή, Βερονίκη, Σουμέλα μα και γιαγιά Ασημίνα. Οι τρεις πρώτες για το δυναμισμό και τη τόλμη τους, η γιαγιά Ασημίνα για τη σοφία της. Τις αγάπησα αυτές τις γυναίκες αλλά και τις ζήλεψα. Μαθήματα ζωής αλλά και ήθους. Αληθινά πρόσωπα ή μυθοπλαστικά για τις ανάγκες του βιβλίου;

Τα πρόσωπα είναι φανταστικά. Οι ιστορίες όμως είναι αληθινές  όχι με την έννοια ότι τις γνώριζα ή άκουσα τις ιστορίες των γυναικών αυτών έτσι όπως αποδίδονται στο βιβλίο. Η ιστορία της εποχής εκείνης είναι γεμάτη από  γυναίκες που πέρασαν τα ίδια και χειρότερα από τις ηρωίδες μου και δε λύγισαν. Αυτό πιστεύω είναι και το μεγαλείο του λαού μας. Να στέκεται όρθιος και να προχωρά στα δύσκολα.

Ποια είναι η γνώμη σας για τη προβολή των συγγραφέων και του έργου τους από το Bookia;

Πιστεύω ότι κάθε μέσον, ηλεκτρονικό ή έντυπο, που ασχολείται με το βιβλίο και τους συγγραφείς προσφέρει έργο. Με αυτή την έννοια το  Bookia παρουσιάζοντας μέσα από τους συγγραφείς το έργο τους δίνει ένα μπούσουλα στους αναγνώστες να διαλέξουν αυτό που θα τους ενδιέφερε να διαβάσουν. Συνεχίστε δυνατά αυτό που  κάνετε. Το μεγαλύτερο κομμάτι του αναγνωστικού κοινού διψάει για ένα καλό βιβλίο.

Κλείνοντας τη κουβέντα θα ήθελα να μου πείτε ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να μεταφέρετε για το τωρινό βιβλίο «Οι δρόμοι της βροχής» και τι καινούριο θα περιμένουν από σας  οι αναγνώστες. Θα είναι πάλι ιστορικό;

Στο πρώτο σκέλος του ερωτήματός σας θα πω ότι κανείς μας δεν πρέπει να ξεχνάει ότι η προσφυγιά είναι πανανθρώπινη, δεν έχει χρώμα, θρησκεία ούτε γεωγραφικό και χρονικό προσδιορισμό. Δεν μας «θωρακίζει»   η τελευταίας τεχνολογίας πόρτα του σπιτιού μας, ούτε το δυνατό μας αυτοκίνητο.

Το νέο μου μυθιστόρημα δεν είναι ιστορικό. Θα το χαρακτήριζα κοινωνικό. Το θέμα του είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, οι ενδοοικογενειακές, οι φιλικές οι ερωτικές, αυτές που όταν δεν είναι σωστές αφήνουν πάνω μας τα σημάδια τους, τα οποία άλλος τα παλεύει και τα ξεπερνά και κάποιος άλλος τα «κουβαλά» μια ολόκληρη ζωή.

Ευχαριστώ τη κυρία Χατζοπούλου για τη συνέντευξη που μου παραχώρησε. Επίσης ευχαριστώ για το αναγνωστικό ταξίδι ενισχύοντας τις απόψεις μου. Ναι, οφείλουμε να κρατήσουμε ζωντανή στη μνήμη μας τη δική τους. Εμείς και η Ιστορία θα περπατούμε αντάμα. Για να γράψουμε την ιστορία της δικής μας γενιάς. Τι? Δεν ξέρω αλλά στο χέρι μας είναι. Το οφείλουμε στην επόμενη γενιά.

Δημοσιεύθηκε στο bookia