Ο Νίκος Γιαννόπουλος μιλάei στη Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Τον εικονογράφο Νίκο Γιαννόπουλο τον ήξερα από τις εικονογραφήσεις του. Τον πρωτογνώρισα στο 2ο Φεστιβάλ Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου στην Νέα Ιωνία Βόλου και τον συνάντησα ξανά στην 14η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, στη Θεσσαλονίκη, όπου παρουσίασε στην παιδική γωνιά το νέο του βιβλίο «Στην χώρα των… θαυμάτων» . Στο τέλος της παρουσίασης συνομίλησα μαζί του για λογαριασμό του Bookia… Χαμογελαστός, ευδιάθετος, γίνεται παιδί με τα παιδιά μα και απαιτητικός με την μεγάλη του αγάπη, την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων. Κι αυτή του η αγάπη γίνεται χαρά για τους λιλιπούτειους αναγνώστες. Όχι ότι δεν τον θαυμάζουμε κι εμείς οι μεγάλοι! 

Νίκο Γιαννόπουλε πρώτα θέλω να σε ευχαριστήσω για την κουβέντα μας για λογαριασμό του Bookia. Σπούδασες ηλεκτρολόγος μηχανικός αλλά σε κέρδισε η μεγάλη σου αγάπη, η εικονογράφηση. Μίλησε μας για το πώς ξεκίνησες αυτό το μαγευτικό ταξίδι στο χώρο της φαντασίας;

Ξεκίνησα να εργάζομαι ως εικονογράφος τον Δεκέμβριο του 2014. Πριν ακόμα ξεκινήσω το σχολείο η ζωγραφική είχε πολύ συγκεκριμένη θέση στην ζωή μου. Πάντα ζωγράφιζα. Ζωγράφιζα σε χαρτιά, σε τοίχους, στο πάτωμα, σε οποιαδήποτε επιφάνεια μπορούσα. Φαντάσου πως υπήρξε μια μικρή περίοδος όσο υπηρετούσα στον στρατό που επειδή δεν είχα πρόσβαση σε χαρτί σκίτσαρα με στυλό μικρές εικόνες πάνω στο δέρμα μου. Η ζωγραφική ήταν για μένα βιολογική ανάγκη, ο μοναδικός μου φίλος, η επιβράβευση για κάθε επιτυχία και χαρά, η παρηγοριά για κάθε αναποδιά.

Ηλεκτρολόγος μηχανικός σπούδασα ύστερα από προτροπή και καθοδήγηση της οικογένειας, καθώς εκείνη την εποχή υπήρχε η πεποίθηση πως δεν μπορείς να βιοποριστείς μέσω της τέχνης και αυτό ανησυχούσε ιδιαίτερα τους γονείς μου. Δυστυχώς η περιοχή που ζούσα και το περιβάλλον τριγύρω μου δεν ευνοούσαν σε καμία περίπτωση «το μονοπάτι της εικόνας».

Χαριτολογώντας θα σου πω το εξής. Ο καλλιτέχνης είναι σαν ένα καζάνι που βράζει και η τέχνη του είναι σαν τον ατμό. Αν το αφήσεις ανοιχτό να βράζει θα βγαίνει με δύναμη ο ατμός και θα εκτονώνεται στο περιβάλλον, αν όμως δοκιμάσεις, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, να το σφραγίσεις κάποια στιγμή θα εκραγεί προκαλώντας χάος παντού τριγύρω του. Έτσι κάποια στιγμή έγινε η δική μου έκρηξη, άφησα τα πάντα πίσω μου και έφυγα μακριά, αποφασισμένος να αφιερωθώ στην τέχνη και μόνο.

Αν μπορούσες να ήσουν ο ήρωας ενός παιδικού βιβλίου σας ποιος θα μπορούσε να ήταν αυτός;

Είμαι σίγουρος πως θα ήμουν ο λαγός από την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων. Είναι εξαιρετικά αγχώδης χαρακτήρας, πολύ τυπικός και δεν μπορείς να τον «ξετρυπώσεις» εύκολα. Κάπως έτσι θα χαρακτήριζα και τον εαυτό μου. 

Ποια είναι τα εργαλεία σου, εκτός από το μολύβι σου για να εικονογραφήσεις ένα βιβλίο; Από πού εμπνέεσαι;

Το μόνο που μπορεί να με εμπνεύσει όταν εικονογραφώ μια ιστορία είναι η ίδια η ιστορία. Αν το κείμενο δεν μου αρέσει, αν δεν «μιλήσει μέσα μου» τότε τίποτα άλλο δεν μπορεί να με εμπνεύσει για να το κάνω. Θέλω να ζω την διαδικασία της εικονογράφησης στο έπακρο και για αυτό λειτουργώ χρησιμοποιώντας όλα τα υλικά.

Την ηλεκτρονική μου ταμπλέτα, το photoshop, ακρυλικά, μολύβια, μελάνια παστέλ και ακουαρέλες. Ένα από τα πρώτα στερεότυπα (και δυστυχώς υπάρχουν αρκετά) που με εκνεύριζαν όταν ξεκίνησα να εργάζομαι ήταν η έκφραση «δουλεύει το βιβλίο… στο χέρι» θαρρείς και κάποιος που εργάζεται χρησιμοποιώντας μια ψηφιακή γραφίδα δεν δουλεύει με τα χέρια του. Πιστεύω ό,τι η τέχνη δεν έχει να κάνει με το μέσο και το υλικό αλλά με την ιδέα και το αποτέλεσμα.

Είσαι τελειομανής στην δουλειά σου κι αυτό το καταλαβαίνει ο κάθε αναγνώστης από τα είκοσι περίπου βιβλία που υπάρχουν στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Η έμπνευση έρχεται αμέσως μόλις το διαβάσεις ή σε ταλαιπωρεί μερόνυχτα;

Όταν μου αρέσει το κείμενο εμπνέομαι αμέσως. Πολλές φορές πριν καν τελειώσω την ανάγνωση έχω ήδη στο μυαλό μου σκαρώσει τους χαρακτήρες. Όταν μια ιστορία δεν μου αρέσει αρνούμαι να την εικονογραφήσω. Είναι μια από τις κόκκινες γραμμές μου που ποτέ δεν πέρασα.

Όταν ζωγραφίζεις, ψάχνεις και βιβλιογραφία αν χρειαστεί ώστε να το απεικονίσεις με ακρίβεια; Όπως, ας αναφέρουμε το “Θέλω να γυρίσω σπίτι μου” της συμπατριώτισσας μου Γεωργίας Βασιλειάδου με την υπέροχη δική σου εικονογράφηση που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Βάρφη.

Συνήθως όχι. Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ μοντέλα ή να κοιτάζω εικόνες όταν ζωγραφίζω. Μου αρέσει να «γυμνάζω» τον νου και την φαντασία μου χωρίς βοήθεια από εξωτερικούς παράγοντες. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις ιδιαίτερες όπως το βιβλίο «Θέλω να γυρίσω σπίτι μου». Η ιστορία περιείχε πολλά αγάλματα από συγκεκριμένες περιόδους που έπρεπε να απεικονιστούν σωστά.

Σε αυτή την περίπτωση συνεργάστηκα στενά με την συγγραφέα Γεωργία Βασιλειάδου, που μου παρείχε καθοδήγηση και βιβλιογραφία ώστε να μπορέσω να σχεδιάσω σωστά τα αγάλματα. Πήρε μήνες μελέτης και δουλειάς ώστε να αποδοθούν σωστά όλες οι λεπτομέρειες των αγαλμάτων και των αγγείων. Ήμουν πραγματικά τυχερός που είχα την Γεωργία δίπλα μου. Οι γνώσεις της με εντυπωσίασαν.

Το βιβλίο «Στην χώρα των θαυμάτων» είναι διασκευή από το γνωστό παραμύθι. Πώς και αποφάσισες να το διασκευάσεις;

Την ιστορία της Αλίκης την αγαπώ από μικρό παιδί. Μια ιστορία που δεν κουνάει το δάχτυλο σε κανέναν. Μια χώρα μαγική και μια περιπέτεια γεμάτη χρώμα και φαντασία που σε τυλίγει μέσα της χωρίς κηρύγματα και ηθικά διδάγματα. Για αυτό αγαπούσα την Αλίκη πάντα και για αυτό επέλεξα να κάνω αυτή την διασκευή.

Όπως στα τραγούδια δεν αναφέρεται ο στιχουργός , έτσι και στα παραμύθια δεν αναφέρεται ο εικονογράφος… Που οφείλεται αυτή η παράλειψη από το μεγαλύτερο ποσοστό του αναγνωστικού κοινού; Συντομία, συνήθεια, άγνοια και τι πρέπει να γίνει από τη πλευρά των εικονογράφων;

Είναι άγνοια νομίζω αλλά ως ένα σημείο είναι τελείως αναμενόμενο αυτό που συμβαίνει. Πως το αναγνωστικό κοινό θα γνωρίσει τον εικονογράφο όταν ακόμα μέχρι σήμερα πολλά βιβλία δεν γράφουν στο εξώφυλλο το όνομα του δημιουργού ή το βιογραφικό στο εσωτερικό του; Πως θα σεβαστεί και θα γνωρίσει κανείς έναν δημιουργό όταν το όνομα του δεν αναγράφεται καν πάνω στο έργο του; Γιατί αν δεις ένα όμορφο εξώφυλλο σε ένα ράφι θα πρέπει να ψάξεις το εσωτερικό του βιβλίου για να βρεις τελικά με μικροσκοπικά γράμματα σε μια γωνιά το όνομα του καλλιτέχνη; Το καλό είναι πως η κατάσταση αυτή έχει αρχίσει να αλλάζει αισθητά τα τελευταία χρόνια από μέσα καθώς πολλοί εκδοτικοί δίνουν όλο και περισσότερο χώρο στους εικονογράφους με αποτέλεσμα να τους γνωρίζει σιγά- σιγά και το αναγνωστικό κοινό.

Παραμύθι χωρίς εικόνα δεν μπορεί να υπάρχει. Όσο τέλειο κι είναι το κείμενο ζούμε στην εποχή της εικόνας. Πόση δύναμη τελικά έχει η εικόνα στην ψυχή ενός παιδιού;

Η εικόνα σε ένα παιδικό βιβλίο έχει τρομερή σημασία για πολλούς λόγους. Σε μια εποχή που τα παιδιά είναι παγιδευμένα από την τηλεόραση και τα τάμπλετ ένα όμορφο εξώφυλλο σε ένα ράφι ή μια βιβλιοθήκη μπορεί να τραβήξει την προσοχή τους και να τους δώσει το κίνητρο να το ξεφυλλίσουν για να ανακαλύψουν την όμορφη ιστορία που κρύβεται στις σελίδες του. Οι καλές εικόνες βοηθούν τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο και να αναπτύξουν σωστά αισθητικά κριτήρια ως ενήλικες.

Η σύντροφος της ζωής σου, η Κριστίν Μενάρ, είναι κι αυτή εικονογράφος. Δουλεύετε μαζί το κάθε βιβλίο; Κι αν ναι, τα παιδιά σας είναι οι πρώτοι αυστηροί κριτές της δουλειάς σας πριν κυκλοφορήσει στα ράφια;

Η εικονογράφηση είναι καθαρά προσωπική υπόθεση και για τους δυο μας αφού εκφραζόμαστε ο καθένας με τον δικό του τρόπο μέσω των βιβλίων του. Από την αρχή της καριέρας μου θεωρούσα την δουλειά μου «άβατο» και δεν την μοιράζομαι ούτε με την σύζυγο ή με τα παιδιά μου αλλά ούτε με τον συγγραφέα. Θεωρώ πως οι εικονογραφήσεις μου πρέπει να έχουν το δικό μου χρώμα και χαρακτήρα χωρίς παρεμβολές. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο εργάζεται και η Κριστίν. Με τα παιδιά συζητάμε τις ιστορίες που έρχονται και πολλές φορές ζητάμε την γνώμη τους για τα κείμενα ωστόσο δεν τα εμπλέκουμε στην διαδικασία της εικονογράφησης καθόλου. Κάποιες δουλειές μου τα παιδιά τις είδαν μετά την κυκλοφορία τους στα βιβλιοπωλεία. Πιστεύω πολύ στην σημασία της απομόνωσης του καλλιτέχνη. Μόνο μέσα στην απόλυτη ησυχία μπορείς να ακούσεις καθαρά τον εαυτό σου.

Ποια είναι τα σχέδια σου, αν μπορείς να μας τα αποκαλύψεις, κι αν σκοπεύεις κάποτε να ετοιμάσεις ένα ολόκληρο βιβλίο δικό σου εκτός τις διασκευές;

Αυτή τη στιγμή εργάζομαι πυρετωδώς ετοιμάζοντας πολλές νέες δουλειές. Μέχρι το τέλος του 2017 αναμένεται να κυκλοφορήσουν αρκετά βιβλία ενώ έχω ξεκινήσει και τις εικονογραφήσεις του 2018. Υπάρχουν τρεις νέες δικές μου ιστορίες στα σκαριά, που όμως δεν είναι εφικτό αυτή τη στιγμή να κυκλοφορήσουν καθώς το πρόγραμμα μου είναι ιδιαίτερα φορτωμένο. Η χώρα των θαυμάτων ήταν μια πολύ ευχάριστη εμπειρία αλλά αυτή την στιγμή είμαι 100% αφοσιωμένος στην εικονογράφηση και μόνο.

Νίκο Γιαννόπουλε, σε ευχαριστώ από καρδιάς για την κουβέντα μας. Βούτηξα μαζί σου στον μαγικό κόσμο των παραμυθιών που πραγματικά την είχα πολύ ανάγκη αυτή την κατάδυση. Σου εύχομαι ότι καλύτερο στην δημιουργική πορεία σου και θα περιμένω να χαρώ τις εικόνες σου στα ράφια των βιβλιοπωλείων.

 Δημοσιεύθηκε στο bookia