Θα ξεκινήσω την παρουσίαση της συλλογής «Αντανακλάσεις», της φίλης Μάγδας-Παπαδημητρίου Σαμοθράκη με μερικές φράσεις του Αλμπέρ Καμύ από το λόγο του κατά την απονομή του Βραβείου Νόμπελ το 1957. Επιτρέψτε μου να σας τις διαβάσω και θα εξηγήσω γιατί επέλεξα αυτή την αρχή. «Οι αληθινοί καλλιτέχνες δεν περιφρονούν τίποτα και υποχρεώνουν εαυτούς να κατανοούν αντί να κρίνουν. Κι αν πρέπει να πάρουν το μέρος κάποιου σε αυτόν τον κόσμο, δεν μπορούν παρά να ταχθούν υπέρ μιας κοινωνίας, όπου, δεν θα κυριαρχεί πλέον ο κριτής αλλά ο δημιουργός, είτε εργάτης είτε διανοούμενος. Εξ ορισμού, ο συγγραφέας δεν μπορεί να ταχθεί σήμερα στην υπηρεσία όσων φτιάχνουν την ιστορία. Υπηρετεί αυτούς που την υφίστανται. Κάθε γενιά νομίζει ότι είναι προορισμένη να ξαναφτιάξει τον κόσμο. Η δική μου γενιά, όμως, ξέρει ότι δεν θα τον ξαναφτιάξει.
Αλλά η αποστολή της είναι, ίσως, πιο σπουδαία. Πρέπει να εμποδίσει τον κόσμο να χαλάσει.». Μετά το «Στο κόκκινο τ’ ουρανού» σήμερα παρουσιάζουμε την ποιητική συλλογή «Αντανακλάσεις της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη». Κι είναι για μένα μια ευχάριστη έκπληξη αυτή η συλλογή, τόσο για την επιλογή των κειμένων της όσο και για τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Παναγιώτη Φτάρα που τα συνοδεύουν διαφωτιστικά. Η Μάγδα μέσα από τα κείμενά της ρίχνει μια διεισδυτική ματιά πάνω σε όσα γύρω μας συμβαίνουν. Όχι μόνο στις ανθρώπινες σχέσεις, στα κακώς κείμενα, στις ανθρώπινες αδυναμίες, αλλά και στα όμορφα που μας περιτριγυρίζουν, στα συναισθήματα που μας ποτίζουν με ελπίδα και ομορφιά, ερμηνεύει με ακρίβεια πράγματα που γύρω μας αιωρούνται, εμπνέεται από τα εφήμερα για δημιουργήσει αέναο λόγο, κοιτάζει το τιποτένιο και του δίνει ζωή, αξία, πνοή.
Η απλότητα των λέξεών της καρφώνει το νοούμενο με ευστοχία, διαμορφώνει την εικόνα και το νόημα με τον ήχο των λέξεων. Γιατί οι λέξεις είναι το μαχαίρι των ποιητών, των συγγραφέων: μ’ αυτές παλεύουν να κάνουν πιο κατανοητό τον κόσμο, τα γεγονότα, τα αισθήματα. Προβάλλουν αξίες, αρχές και πράξεις αντίστασης στην ισοπέδωση, στην αδιαφορία, στην ανυπαρξία, στον άκρατο εγωισμό που τείνει να γίνει η παγκόσμια θρησκεία, ενθαρρύνει τη συμμετοχή, την συλλογική πάλη, τη συστράτευση στα πανανθρώπινα ιδανικά. Να λοιπόν που ο λόγος της συναντά το λόγο του Αλμπέρ Καμύ, συναντά το ορόσημο της παρεξηγημένης ποιητικής στράτευσης, αυτής της ποίησης που σε δύσκολες εποχές ηχούσε πιο δυνατά κι από τα κανόνια. Είναι δυνατά κείμενα λοιπόν που πρέπει να διαβαστούν και να ξαναδιαβαστούν, κι αν είναι να μείνει μια φράση, ας είναι η λέξη «αντανακλάσεις», γιατί είναι εικόνες που φωνάζουν!!! Άραγε θα γίνουμε αντάξιοι της αγαθής αυτής τύχης που σε έφερε στο διάβα μας Μάγδα, αγαπώντας τον άνθρωπο, την αλήθεια, το δίκαιο και τη γνώση; Κλείνοντας θα σας διαβάσω μια σκέψη του Οδυσσέα Ιωάννου που ταιριάζει απόλυτα με την προσωπικότητα και τη δημιουργικότητα της φίλης Μάγδας: «H πραγματικότητα έχει το μισό δίκιο. Και πρέπει να το σεβόμαστε.
Το άλλο μισό ανήκει στην πίστη σε εκείνα που δεν θα γίνουν ποτέ. Το να ονειρεύεσαι το ανέφικτο δεν είναι μία ανέξοδη “επαναστατικότητα”, είναι ο μοναδικός τρόπος να μην χάσεις τα ήδη κεκτημένα και να μην γυρίσεις πίσω. Ο ρόλος της τέχνης είναι να δημιουργεί μία φανταστική “πραγματικότητα” μέσω του αισθήματος, της συγκίνησης, του στοχασμού, της φαντασίας. Η φαντασία, έχει σώμα, είναι μια άλλη αλήθεια, υπαρκτή, δεν είναι σύννεφο.” Τί όμορφος τρόπος να προασπιστείς τα όσα μας κάνουν ανθρώπους. Να δώσεις σώμα στη φαντασία. Να φωνάξεις ότι το όνειρο για το ανέφικτο δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ανάγκη. Κοιτάς την οθόνη του κινητού σου. Παντού συναίσθημα. Αλλά πάντα σε μικρές διαχειρίσιμες δόσεις. Να είναι εύκολα αντιληπτό και απαραιτήτως αναλώσιμο. Εκεί τους χρειάζεσαι ακόμα περισσότερο τους δημιουργούς σαν τη Μάγδα. Πάντα τους θες, πάντα σε συγκινούν, πάντα τους ευχαριστείς που συνεχίζουν να σου φέρνουν νέες αφετηρίες και να σου συστήνουν νέους προορισμούς. Αλλά σε εποχές πού νιώθεις να κινδυνεύει, να μουδιάσει το μέσα σου. Τότε τους έχεις απόλυτη ανάγκη. Σαν εκείνο το όνειρο για το ανέφικτο.
Η λογοτεχνία είναι κάτι περισσότερο από ψυχαγωγία. Όσοι έχουμε μολυνθεί από το μικρόβιο της καλής λογοτεχνίας, ανακαλύπτουμε ότι μπορούμε και απολαμβάνουμε καλύτερα μια σειρά από πράγματα. Πιστεύω ότι αν έχεις διαβάσει καλή λογοτεχνία, ο τρόπος με τον οποίο βιώνεις π.χ. τον έρωτα είναι πιο πλούσιος σε σχέση με αυτόν που δεν έχει μια τέτοια εμπειρία. Όχι ότι ένα ποίημα θα προκαλέσει επανάσταση: όχι, τα πράγματα δεν λειτουργούν έτσι. Όμως είμαι απόλυτα πεισμένος ότι η λογοτεχνία έχει αντίχτυπο στη ζωή μας, στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα: αναπτύσσουμε μια περισσότερο κριτική στάση απέναντι στον κόσμο, δεν μένουμε ικανοποιημένοι από τον αληθινό κόσμο, θέλουμε να τον αλλάξουμε. Μια από τις πτυχές των κειμένων της Μάγδας εμπεριέχει και αυτήν την στράτευση.