Η Αλεξία Καλογεροπούλου γράφει για την ποιητική συλλογή «Αντανακλάσεις» της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη, που κυκλοφορεί σε ιδιωτική έκδοση, με την εικαστική ματιά του Παναγιώτη Φτάρα.
Από την Αλεξία Καλογεροπούλου
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
«Αντανακλάσεις» είναι ο τίτλος της έκτης ποιητικής συλλογής της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη, που κυκλοφόρησε το 2019 και περιλαμβάνει 37 ποιήματα, τα οποία, όπως αναφέρει η ίδια, γράφτηκαν τα δύσκολα χρόνια της δοκιμασίας του λαού μας αλλά και της δικής της προσωπικής αναζήτησης.
Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή που συνομιλεί ελεύθερα και εποικοδομητικά με άλλες μορφές τέχνης, πότε με τις εμπνευσμένες φωτογραφίες του Παναγιώτη Φτάρα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, πότε με την ποίηση του Μπρεχτ, πότε με κάποιο ντοκιμαντέρ και πότε με εικαστικές εκθέσεις.
Η ποιήτρια εμπνέεται επίσης από αγαπημένα πρόσωπα. Στα «Ενθύμια» περιγράφει με ενάργεια τα στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητα των γονιών της, στη μνήμη των οποίων έχει αφιερώσει το ποίημα. Μας συστήνει τη μητέρα της μέσα από τη λιτή αναφορά στα αντικείμενα που εκείνη αγαπούσε, ανάμεσά τους μια δαχτυλήθρα, ένα περιοδικό με σταυρόλεξα και ο δίσκος του Louis Armstrong. Μνήμες δυνατές που ταράζουν και συγκινούν την ποιήτρια κάνοντάς τη να συνειδητοποιήσει ξανά τη μητρική απουσία: «Όλα κείτονται στο πάτωμα/ κι εσύ στην ανυπαρξία» («Ενθύμια», σ. 28).
Μαθαίνουμε επίσης για το αγωνιστικό παρελθόν του πατέρα της που κέρδισε «Παράσημα από έναν πόλεμο ανώφελο/ που ξεχάστηκε στο πέρασμα των χρόνων» («Στη μνήμη του πατέρα μου», σ. 29) και την δίδαξε να αγωνίζεται: «Διαθήκη μού άφησες/ να ζήσω με αγώνα» («Στη μνήμη του πατέρα μου», σ. 29).
Οι αναμνήσεις φαίνεται ότι κατακλύζουν συχνά την ποιήτρια που επιβεβαιώνει με τους στίχους της ότι δεν ξεχνά τους αγαπημένους της γεννήτορες: «Πώς αλήθεια να παλέψω με τη μνήμη;/ Όχι, δεν σας ξέχασα.» («Στη μνήμη του πατέρα μου», σ. 29)
Ο αγώνας είναι ένα από τα βασικά θέματα που επιστρέφει συχνά η Μάγδα Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη στις «Αντανακλάσεις», μια παρακαταθήκη που κληρονόμησε άλλωστε από τον πατέρα της: «[…] χωρίς μάχη/ η ζωή είναι χαμένη» («Ανυπακοή», σ. 31).
Με τους στίχους της επιδιώκει να δώσει σχήμα στη σκέψη της και να την εκφράσει:
«Η άναρχη σκέψη μου/ θέλω να γίνει λέξεις/ εικόνες,/ γροθιά.» («Ανυπακοή», σ. 31),
να αγωνιστεί ενάντια στην αδικία:
«Στις πλατείες λιγοστοί/ σηκώνουν τις γροθιές/ για το άδικο» («Μιλούν τα μάτια», σ. 32)
αλλά και να υπερασπιστεί την ελευθερία:
«Μέχρι πότε θα με σέρνουν οι δεσμώτες;/ Φτάνει, μέχρι εδώ!» («Οι δεσμώτες», σ. 34).
Δεν παραλείπει να στηλιτεύσει εκείνους που εύκολα πούλησαν όσο όσο το βιος τους αλλά και την ίδια τη χώρα «Πούλησες τον αέρα,/ έσκισες τη γη,/ έκαψες την βάρκα / χάρισες τη ζωή σου./ Τα έδωσες όλα μισοτιμής.» («Μισοτιμής», σ. 9), αλλά και όσους διέψευσαν τις ελπίδες της για μια πολυπόθητη αλλαγή: «Σε πίστεψα, αλλά εσύ/ έστρωσες το κόκκινο χαλί/ για να διαβούν αυτοί που/ άφησαν στη μέση/ το αποτρόπαιο έγκλημα.» («Ασέληνη νύχτα», σ. 11).
Η ματιά της διεισδύει στην κοινωνική αδιαφορία «Μπήκε το ″Πωλείται″ στα όνειρα./ Στο παγκάκι,/ το κορμί ήταν χαμένο/ στα αδιάφορα βλέμματα.» («Πωλείται», σ. 17), που όσο μακριά κι αν βρίσκεται από εμάς, πάντα μας αφορά και πρέπει να μας ενδιαφέρει: «Κάπου μακριά, στον Αμαζόνιο./ Χιλιόμετρα μακριά από σένα./ Δεν σε ένοιαξε.» («Τη γη και το χρυσάφι», σ. 21).
Αλλά όσο κι αν φαίνεται πως όλα έχουν χαθεί,
«Για ποια Ελλάδα να γράψει/ τους στίχους;/ Ούτε ελπίδα δεν μπορούσε να φωνάξει.» («Φοβισμένα πουλιά», σ. 18),
τελικά η σπίθα ανάβει πάλι και η ελπίδα αναδύεται εκ νέου μέσα από την αλληλεγγύη «Όλοι μαζί, μια γροθιά,/ με μπροστάρη την ελπίδα./ Για να πάρει ανάσα η πέτρα./ Να καρπίσει πάλι η γη.» («Ισμαήλ», σ. 22)
Από την ποίηση της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη δεν λείπουν οι αναφορές στην ομορφιά και στο φως των ελληνικών τοπίων, τα οποία φαίνεται να αγαπά και να απολαμβάνει ιδιαίτερα: «Ταξιδευτή του καλοκαιριού/ χαιρέτησε του Αιγαίου/ τα ξωκλήσια.» («Ταξιδευτής», σ. 25).
Συνοψίζοντας, η ποιητική γραφή της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη στις «Αντανακλάσεις» είναι δυναμική, αγωνιστική και ταυτόχρονα βαθιά συναισθηματική, γεμάτη μνήμες από αγαπημένους ανθρώπους και εικόνες από την ελληνική γη, διαποτισμένη από το πνεύμα της ελευθερίας και της αλληλεγγύης απέναντι σε όσους αδικούνται και στερούνται ό,τι κάνει τη ζωή ομορφότερη. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στις φωτογραφίες του Παναγιώτη Φτάρα που συνοδεύουν την έκδοση και αποτυπώνουν τη δική του εικαστική ματιά στο ποιητικό σύμπαν της Μάγδας Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη.
Δημοσιεύθηκε στο booksitting.wordpress.com