Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Την συγγραφέα και μεταφράστρια Πέρσα Κουμούτση, οι αναγνώστες που ακολουθούν τη συγγραφική της πορεία, την έχουν συνδέσει με την Αραβόφωνη λογοτεχνία και τον μεγάλο Νομπελίστα Ναγκίμπ Μαχφούζ. Έχει διακριθεί με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη για το σύνολο των μεταφράσεων της αλλά και από το Αιγυπτιακό κράτος για τη συνεισφορά της στα γράμματα και με πολλές άλλες διακρίσεις. που οι αναγνώστες μπορούν να πληροφορηθούν. Την ακολουθώ από το 2006 ως αναγνώστρια, από τότε που είχα διαβάσει το «Καφέ Κλεμέντε» και με είχε γοητεύσει. Από τότε περιμένω με αγωνία το κάθε βιβλίο της. Μεταξύ των δύο μεταφράσεων της που εκδόθηκαν μέσα στο 2019, ήρθε και η «Επιστροφή» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Πολυγραφότατη η Πέρσα Κουμούτση, θα το διαπιστώσει ο αναγνώστης μέσα από τους τίτλους της στη biblionet, μας ταξιδεύει τώρα στη βόρεια Ευρώπη, στη Γερμανία. Μπορεί να άλλαξε τόπο αλλά δεν άλλαξε τη γραφή της. Γι αυτό μου αρέσει. Ιστορίες που έχουν κέντρο τον Άνθρωπο, τον ψυχικό του κόσμο, τις μεταπτώσεις του αλλά και τις μεταμορφώσεις του. Σκιαγραφεί με τόση ακρίβεια τους χαρακτήρες της θαρρείς ότι έχει πάρει το τσιγκελάκι της γιαγιάς και τους σκάβει βαθιά τα εσώψυχα. Κι όμως , ενώ έχει να διαχειριστεί ανθρώπινους χαρακτήρες, καταφέρνει , έχει τη τέχνη να τους χωρέσει μέσα σε 218 σελίδες. Είναι αφαιρετική, χωρίς πολυλογίες που μπορούν να κουράζουν άδικα τον αναγνώστη.
Ενώ στην αρχή της Επιστροφής, ο ήρωας της, Αλέξανδρος Στασινόπουλος δείχνει παραιτημένος από τα γεγονότα που του συμβαίνουν στη ζωή του, του δίνει προχωρώντας την αφήγηση, μια δύναμη ώστε να υπερβεί τον εαυτό του και να τολμήσει να κάνει μια νέα αρχή. Αδελφικές σχέσεις ψυχογραφούνται, γυναίκες που παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή του, κι ένα αρχοντικό στη Θεσσαλονίκη που του φέρουν μνήμες από τα παιδικά του χρόνια είναι ο βασικός κορμός της υπόθεσης. Η Ελίζα, η Δάφνη, η Μαριάννα κονταροχτυπιούνται μέσα από τις σελίδες του με τον δικό της δυναμισμό η κάθε μια. Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται το 1939, σημαδιακή ημερομηνία για τον Αλέξανδρο αλλά και για όλη την Ευρώπη μπροστά στον πόλεμο που έρχεται να τους καταστρέψει. Ο Αλέξανδρος επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη ύστερα από χρόνια παραµονής του στο Βερολίνο. Πικραμένος που τα σχέδια του ματαιώθηκαν, προσωπικά και επαγγελματικά. Με ένα διαζύγιο και την απώλεια του γιού του, στη πλάτη του κι από την άλλη, αποτυχημένος, μόνος και άνεργος καθώς έκλεισε το αρχιτεκτονικό γραφείο του, λόγω της ανόδου των Ναζί οι οποίοι ήταν εχθρικοί απέναντι στις πρωτοποριακές αρχιτεκτονικές του ιδέες. Ερχόμενος στην Ελλάδα, λόγω της πρόσκλησης του αδελφού του για να ανοίξει η διαθήκη του πατέρα του, συγκρούεται με τον αδελφό του Παντελή. Ο οποίος είναι μεγαλοπιασμένος επιχειρηματίας, και φίλος της εξουσίας. Ενοχές, μνήμες του παρελθόντος θα σταθούν απέναντι του. Οι μορφές της τραγικής μητέρας και του αυταρχικού πατέρα έρχονται για να τον απομονώσουν περισσότερο. Ο Παντελής δεν απομακρύνθηκε ποτέ από τη πατρίδα, ανέλαβε το καπνεργοστάσιο του πατέρα του αφού δέχτηκε πρώτα όλες τις προσβολές του. Κατάπιε όλη τη περιφρόνηση αρκεί να γινόταν κάποιος. Και το χειρότερο, παντρεύτηκε τη πρώτη αγαπημένη του Αλέξανδρου. Μα πώς θα μπορούσε να ζήσει σ’ αυτό το σπίτι. που τον έπνιγε;
Μου άρεσε πολύ ο Αναστάσης, ο αγαπημένος φίλος του, ιδεολόγος, ακέραιος, αποφασιστικός και ανιδιοτελής.
Η Επιστροφή, εκτός από ιστορικό μυθιστόρημα, που είναι το αγαπημένο μου είδος ανάγνωσης, έρχεται με την αυτογνωσία να με προβληματίσει και να μη καταλάβω πότε έφτασα στο τέλος του.
«Θλίβομαι αφάνταστα για σένα και τους ομοίους σου, θλίβομαι για τη δειλία και την απάθεια σας. Κρύβεστε πίσω από τη μικρότητα της προσωπικής σας ηρεμίας, το βόλεμα της μεγαλοαστικής σας ζωής. Τα πάντα καταρρέουν γύρω μας, και εσείς χαμπάρι δεν παίρνετε .Βολεύεστε σε έναν κόσμο κενό, άδειο χωρίς νόημα. Δεν αντέχω άλλο την παρακμή και τη σαθρότητα της γενιάς σας….»
«Στ’ αλήθεια από πού εκπορεύεται αυτή τέτοια δύναμη; Τι εφοδιάζει τους ανθρώπους με την ορμή, τη γενναιότητα, το συγκλονιστικό θάρρος ν’ αντιπαρατεθούν με τις εσώτερες επιθυμίες τους, να θυσιάσουν την ασφάλεια, τη θαλπωρή, της οικογενειακής τους ζωής, της επαγγελματικής σταδιοδρομίας για να υπηρετήσουν τα ιδανικά τους, για να μην προδώσουν τα ιδανικά τους;»
Καλοτάξιδη Πέρσα Κουμούτση η «Επιστροφή» σου.