Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Ως συμβολικό δώρο ενός καλού φίλου έφτασε στα χέρια μου αυτό το πολύ αξιόλογο βιβλίο από τις εκδόσεις Τόπος. Ένα βιβλίο που οξύνει τη συλλογική μνήμη του λαού μας και στη συνέχεια η ευαισθητοποίηση του για να αγωνιστεί στο πλευρό του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης πολεμικών αποζημιώσεων. Για τα εκατομμύρια ευρώ που χρωστούν οι Γερμανοί στη χώρα μας για τα χιλιάδες θύματα του πολέμου. Και η δικαίωση έρχεται όταν υπάρχει συλλογική μνήμη και γνώση των ιστορικών γεγονότων. Δεν ήταν τυχαία λοιπόν η επιλογή.
Το διάβασα με αρκετό ενδιαφέρον. Μια συλλογική δουλειά καθηγητών Πανεπιστημίων και ιστορικών μελετητών που οφείλουμε να διαβάσουμε για να γνωρίσουμε τα δραματικά γεγονότα που συνέβησαν εκείνη τη δεκαετία του 40 στη Θεσσαλία. Κι όσοι νομίζουν ότι οι μελέτες και η ιστορία δεν τους ενδιαφέρει ή είναι πολύ παλιά γεγονότα που δεν μας αφορούν, λαθεύουν. Γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται, τα λάθη λόγω άγνοιας μπορούν να ξαναγίνουν…. Γιατί το αβγό του φιδιού είναι έτοιμο να εκκολαφθεί και να μαυρίσει τον ουρανό και της Ελλάδας αν δεν είμαστε έτοιμοι και θωρακισμένοι με γνώσεις για να πούμε ένα μεγάλο ΟΧΙ σ’ όλους αυτούς που μας απειλούν. Στην αμάθεια και την άγνοια ποντάρουν ο φασισμός και οι απόγονοι των Ναζί για να δημιουργήσουν τον νέο τους στρατό. Και το ελάχιστο; Έχουμε χρέος στους αγώνες των προγόνων μας που είμαστε σήμερα ελεύθεροι. Να μην αδιαφορούμε λοιπόν, να μη νομίζουμε ότι τα γνωρίζουμε όλα. Αυτό το συλλογικό έργο που γράφτηκε μετά από μεγάλη έρευνα και αξίζει να σκύψουμε πάνω του με προσοχή. Μπορεί το συγκεκριμένο βιβλίο να αφορά τη Θεσσαλία αλλά συνέβησαν σε όλη τη χώρα. Σε μικρότερη ή μεγαλύτερη έκταση. Οι πληροφορίες που μας δίνονται είναι συγκλονιστικές.
Οι αναγνώστες θα διαβάσουν κείμενα των: Γιώργου Μαργαρίτη, Νίκου Τσικρίκη, Βασιλικής Λάζου, Έρσης Μαλαγιώργη, Κώστα Μιχαλάκη, Γιάννη Σκαλιδάκη, Δέσποινας Μήτσιου, Δόμνας Κόφφα, Ελισάβετ Τσιδεμιάδου, Παναγιώτη Κουστένη και Αγγελικής Νικολάου. Ενώ την επιμέλεια του βιβλίου την είχε ο Νίκος Χριστοφής.
Οι γράφοντες επιδίωξαν να φέρουν στο φως νέες πτυχές της πολυτάραχης και σημαντικής δεκαετίας του 40, και συνέδεσαν παράλληλα τη τοπική ιστορία με την εθνική. Χρήσιμο εργαλείο για τους μετέπειτα ιστορικούς και ερευνητές. Πολύ ενδιαφέρον το κείμενο της Βασιλική; Λάζου που μιλά για τη συλλογική μνήμη που βασίζεται στις προφορικές μαρτυρίες όσων έζησαν εκείνα τα χρόνια αλλά και ιστορίες των γονιών τους.
Ιστορίες για τους συνεργάτες των Γερμανών, τα τάγματα Ασφαλείας, τα στρατοδικεία, για τις εφημερίδες που προπαγάνδισαν το έργο των κατακτητών, για το ΕΑΜ και πόσο βοήθησε στη διάσωση κυνηγημένων Εβραίων αλλά και πολλών αγωνιστών.
Στο κείμενο της Κερασίας Μαλαγιώργη συγκλονιστικές είναι οι αφηγήσεις των Εβραίων του Βόλου. Όπως του Μεγήρ Γκανή και του Ιάκωβου Λεβή αλλά και όσων αριστερών ή χριστιανών βοήθησαν να γλιτώσουν οι Εβραίοι συντοπίτες τους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.. Ο αναγνώστης γνωρίζει τη ζωή και τους αγώνες του Καπετάν Κόζιακα, του πρωτεργάτη του αντάρτικου στη Δυτική Θεσσαλία στη μελέτη του Κώστα Μιχαλάκη. Ακόμη, για την εκπαίδευση στη Λάρισα το 1940 μέσα από τον Τύπο της εποχής που εξετάζει η Δέσποινα Μήτσιου, για τη λαϊκή αυτοδιοίκηση στη Θεσσαλία του Γιάννη Σκαλιδάκη ενώ η Αγγελική Νικολάου μας προτείνει ένα τρόπο προσέγγισης του αρχειακού υλικού για τη δεκαετία του ’40 και τις τραυματικές εμπειρίες της Κατοχής προκειμένου να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω τις μελέτες της Δόμνας Κόφφα που μας γνωρίζει τη στρατιωτική δικαιοσύνη μέσα από την περίπτωση του Έκτακτου Στρατοδικείου Τρικάλων την περίοδο του Εμφυλίου, ενώ οι Ελισάβετ Τσιδεμιάδου και Παναγιώτης Κουστένης μελετούν την πολιτική απήχηση, την εκλογική επιρροή και το μετεμφυλιακό αποτύπωμα της Αριστεράς στη Θεσσαλία, με επίκεντρο τις εκλογικές αναμετρήσεις του 1946.
Θα ήθελα να σας αναφέρω και άλλα ιστορικά γεγονότα της εποχής μα καλύτερα να τα ξεχωρίσετε οι ίδιοι με τη δική σας ανάγνωση.
«Βέβαια ήμασταν τόσο γνωστοί που μας προδίδαν κιόλας. Υπήρχαν ρουφιάνοι, που λέμε, κι έλεγαν στον Γερμανό: «Αυτός είναι Εβραίος» Ο Γερμανός που να ξέρει τι είμαι γω, κάνα κέρατο δεν έχω, κατάλαβες; Μόνο με προδοσιά»
Μεγήρ Γκανής
Εξοργίστηκα, διδάχτηκα, συγκινήθηκα….. Αν δεν υπήρχαν οι δοσίλογοι και οι προδότες δεν θα είχαμε τόσα θύματα. Αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς. Πολλά συγχαρητήρια στους γράφοντες για την αξιέπαινη έρευνα μα και στις εκδόσεις Τόπος που επιμένουν παρά τους δύσκολους καιρούς για την έκδοση τέτοιων αξιόλογων ιστορικών βιβλίων. Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα.