Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον τρόμο που μας κατέλαβε μια νύχτα, ενόσω ήμασταν κρυμμένοι με τη μεγάλη μου οικογένεια σε ένα από τα σπίτια των χριστιανών συγχωριανών μας: ανακοινώθηκε ότι οι Γερμανοί είχαν εκδώσει μια διαταγή που έλεγε ότι όποιος Εβραίος συλλαμβάνονταν να κρύβεται θα πυροβολείται, ενώ αυτοί που τον έκρυβαν θα στέλνονταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τότε, ένας από μας είπε ότι δεν ήταν δίκαιο να μείνουμε στο σπίτι εκείνο και να βάζουμε σε κίνδυνο τη ζωή και τη γαλήνη ηλικιωμένων ανθρώπων και μάλιστα γυναικών. Η απάντησή τους ήταν: «Όχι, πρέπει να μείνετε. Στο κάτω-κάτω, γιέ μου, γιατί η δική μας ζωή να είναι πολυτιμότερη από τη δική σας;
Έχω διαβάζει αρκετά βιβλία που αναφέρονται στις δοκιμασίες και τον αφανισμό εκατομμυρίων ψυχών του Εβραϊκού λαού σε όλη την Ευρώπη. Ερωτήματα που με απασχολούσαν χρόνια τώρα γι’ αυτή τη φυλή που κατηγορήθηκαν όσο καμιά άλλη στη παγκόσμια κοινότητα.
Το εν λόγω βιβλίο, «Το νησί των δικαίων» του Deno Seder, που εξέδωσαν οι εκδόσεις Εν Πλω, μπορεί να μην είναι μυθιστόρημα που θα περίμενα να διαβάσω. Έρχεται να αλλάξει την αρνητική εικόνα που έχουν οι περισσότεροι απέναντι σ’ αυτό το λαό. Που είναι όμως ανοιχτοί να δεχθούν τις πληροφορίες που μας δίνει και να τις υιοθετήσουν.
Είναι ένα γερό ράπισμα σε όλους αυτούς που κατηγορούν χωρίς τεκμηριωμένα επιχειρήματα τους Εβραίους αφού τους τα δίνει απλόχερα και δεν μπορούν πλέον να αμφιβάλουν. Πού δεν γνωρίζουν πώς οι Έλληνες Εβραίοι νιώθουν βαθιά μέσα τους την Ελλάδα ως πατρίδα τους και έχουν αγωνιστεί γι’ αυτή σε όλους τους πολέμους όταν κάποιοι «πατριώτες» ήταν δοσίλογοι φορώντας κουκούλα και ήταν μαυραγορίτες.
Το βιβλίο, στηριγμένο σε μια πλούσια βιβλιογραφία, σε συνεντεύξεις ανθρώπων που γλίτωσαν από τα κρεματόρια αλλά και ιστορικά γεγονότα που αγνοούμε, μας ταρακουνά. Μου άρεσε γιατί έφερε στο φως άγνωστα στοιχεία που δεν έτυχε μέχρι σήμερα να διαβάσω κάπου αλλού όπως η σχέση των Ρωμαιοκαθολικών και Λουθηρανών με τους Εβραίους που τους φέρθηκαν προδοτικά στέλνοντας τους στα κρεματόρια.
Αντίθετα οι ορθόδοξοι ιεράρχες όπως ο Δαμασκηνός, ο Γεννάδιος της Θεσσαλονίκης, ο Χρυσόστομος της Ζακύνθου κ.α, τους έσωσαν. Τους έδωσαν πλαστές χριστιανικές ταυτότητες, τους φυγάδευσαν σε ορθόδοξα μοναστήρια, τους βοήθησαν να δραπετεύσουν δίνοντας τα δικά τους ονόματα τους στην λίστα των Γερμανών. Φυλακίστηκαν, έθεσαν τη ζωή τους σε κίνδυνο για να σώσουν εκατοντάδες οικογένειες.
Μας πληροφορεί ακόμη για την θέση που πήρε η Σέρβικη Ορθόδοξη εκκλησία, και πόσοι Εβραίοι σκοτώθηκαν στις Σταυροφορίες. Γνωρίζουμε πώς οι Ρωμανιώτες είχαν έρθει από την Παλαιστίνη τον 1ο αι. μχ , ότι πολλές εβραϊκές κοινότητες είχαν αρχαίες ρίζες, χαμένες και ξεχασμένες με το πέρασμα του χρόνου κι ότι οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν συναγωγή στην Δήλο που χρονολογείται μεταξύ 150-128 πχ. Οι δε Σεφαραδίτες ήρθαν στη χώρα μας από το 1492, διωγμένοι από την Ισπανία επειδή δεν ήθελαν να βαφτιστούν καθολικοί.
Για τους Εβραίους και Εβραίες που τάχτηκαν στον ΕΑΜ/ΕΛΛΑΣ, στην ΕΠΟΝ, ότι πολέμησαν σε όλους τους πολέμους από το 1897 πέφτοντας νεκροί για την ελευθερία της πατρίδας. Αλλά το πιο δυνατό και συγκινητικό κομμάτι του βιβλίου είναι οι συγκλονιστικές μαρτυρίες των ανθρώπων που γλίτωσαν χάρη των Ελλήνων χωρικών που τους φυγάδευσαν βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή.
Ξεχώρισα τις μαρτυρίες του Ραφαήλ Κωνσταντίνου, της Μαλβίνας Μεσίνα, της Εσθήρ Δάντη και του Ερκάνας Τσεζάνας καθώς και χριστιανών κατοίκων που τους περιέθαλψαν.
Οι μεγάλοι του κόσμου δεν ήξεραν ότι υπήρχαν κρεματόρια αλλά στο νησάκι που λέγεται Ζάκυνθος εμείς είχαμε πληροφορηθεί τα πάντα. Οι συμμαχικές χώρες ισχυρίστηκαν ότι δεν τα ήξεραν ενώ εμείς μια μικρή ομάδα Εβραίων της Ζακύνθου τα γνωρίζουμε.
- Ερκάνας Τσεζάνας
Το προτείνω ανεπιφύλακτα σε όσους θέλουν να μάθουν για εκείνη την εποχή, να μάθουν περισσότερα γι αυτή τη φυλή που καταδικάστηκαν να περιπλανούνται αιώνες τώρα χωρίς να τους αποκαθιστά η ιστορία αλλά ούτε και οι θρησκείες πλην της ορθόδοξης που το απέδειξε έμπρακτα. Μαθήματα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης από τους κατοίκους της Ζακύνθου που ποτέ δεν πρόδωσαν, δεν μίλησαν ενώ οι ζωές τους κινδύνευαν από στιγμή σε στιγμή.