Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Με φωτογραφίες της Μένης Σεϊρίδου (ΜΣ) για την Πιερία και κείμενα, ποιήματα και αναφορές της Μαρίας Καρανίκα (ΜΚ) για τον ευλογημένο τόπο, γεννήθηκε το φωτογραφικό λεύκωμα «Πιερίας αφήγημα» από τις εκδόσεις ΤΡΙ.ΕΝΑ Πολιτισμού. Για τη δημιουργική αυτή συνεργασία τους και για την εσωτερική ανάγκη που τις οδήγησε στην έκδοσή του, μας μιλούν οι δυο δημιουργοί.
Μένη Σεϊρίδου και Μαρία Καρανίκα σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Γιατί «Πιερίας αφήγημα» και ποια ήταν η ανάγκη της δημιουργίας του;
ΜΚ Ο τίτλος είναι ακριβώς αυτό που αντιπροσωπεύει το βιβλίο μας, ένα μικρό αφήγημα με εικόνες και λόγια για έναν τόπο που σε πολλούς είναι ακόμη άγνωστος, ακόμη και σε ντόπιους κατοίκους. Ήταν μια ανάγκη έκφρασης και αποτύπωσης της αίσθησης που έχουμε για την Πιερία, που είναι το κοινό σημείο αναφοράς μας, με στοιχεία που πιθανώς είναι ανεξερεύνητα ακόμη. Η Μένη κι εγώ από καιρό δραστηριοποιούμαστε στην Πιερία και θελήσαμε αυτό να το επικοινωνήσουμε στο κοινό, με αφετηρία επιλεγμένες εικόνες και χαρακτηριστικούς σταθμούς της Προϊστορίας και της Ιστορίας του τόπου.
ΜΣ Το «Πιερίας αφήγημα» γεννήθηκε από την ανάγκη μας να δώσουμε σχήμα και μορφή στα συναισθήματα που υπήρχαν και υπάρχουν μέσα μας για τον τόπο καταγωγής μας. Άλλωστε αυτά τα συναισθήματα ήταν και η αφορμή που μας έφερε κοντά, εμένα και τη Μαρία. Θελήσαμε να αφηγηθούμε, η καθεμία με τον τρόπο της, μικρές γνωστές ή άγνωστες ιστορίες του, και με τον τρόπο αυτό να προτρέψουμε τον θεατή-αναγνώστη να γνωρίσει καλύτερα αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο τόπο.
Μένη Σεϊρίδου πόσο εύκολη ή δύσκολη ήταν η επιλογή των φωτογραφιών;
ΜΣ Φωτογραφίζω την Πιερία σχεδόν μια δεκαετία, από τη στιγμή δηλαδή που ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη φωτογραφία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένας τεράστιος όγκος εικόνων, κάτι που καθιστά τη διαδικασία της επιλογής εξαιρετικά επίπονη. Βέβαια, τα κείμενα της Μαρίας βοήθησαν πάρα πολύ σε αυτό το κομμάτι, αφού ήταν για μένα ένας «μπούσουλας», ένα μονοπάτι που έπρεπε να ακολουθήσω για να φτάσω στον στόχο μου.
Μαρία Καρανίκα μια φωτογραφία ίσον χίλιες λέξεις. Εμπνεύστηκες τα κείμενα από τις φωτογραφίες;
ΜΚ Φυσικά και εμπνεύστηκα από τις φωτογραφίες της Μένης, οι οποίες πέρα από άρτιες τεχνικά φέρουν καθαρό συναίσθημα και βαθύ νόημα. Η καθεμία από μόνη της είναι σαν μια μικρή ιστορία, που όχι απλά σου δείχνει έναν τόπο, αλλά σου δημιουργεί συναισθήματα και σκέψεις, πράγμα που είναι πολύ σημαντικό στην τέχνη. Τα κείμενα βγήκανε έτσι αβίαστα και ενώθηκαν με τις εικόνες, δημιουργώντας μία αλληλένδετη σχέση μεταξύ τους.
Μένη Σεϊρίδου φωτογράφισες ερημικούς τόπους αλλά και εγκαταλελειμμένους σιδηροδρομικούς σταθμούς της Πιερίας. Είναι ένα μήνυμα σε όλους μας ώστε να ευαισθητοποιηθούμε στο τι θα παραδώσουμε στην επόμενη γενιά;
ΜΣ Τα έρημα χωριά, τα σπίτια που καταρρέουν, τα απομεινάρια μιας εποχής που έχει χαθεί, με συγκινούν ιδιαίτερα, καθώς αντικατοπτρίζουν μέσα μου μνήμες από το δικό μου παρελθόν. Φωτογραφίζοντας τα νιώθω ότι τα «προστατεύω» από τη λήθη και την ανυπαρξία… Μακάρι αυτή η δίκη μου ευαισθησία να έχει αντίκτυπο και να ενεργοποιήσει και άλλους ανθρώπους. Η Πιερία είναι ένας τόπος μαγικός, αδικημένος όμως, κυρίως από εμάς τους ίδιους.
Μαρία Καρανίκα ως αρχαιολόγος, ειδικευμένη στην Προϊστορία, τα κείμενα σου δείχνουν μια πικρία, μια απογοήτευση για το μέλλον. Γνωρίζω τους αγώνες σου για τη Μουσειακή Αποθήκη Μακρυγιάλου και για τις αρχαιότητες που ανακαλύφτηκαν στη Βόρεια Πιερία αλλά μετανάστευσαν σε άλλα μουσεία, αφήνοντας τη βόρεια Πιερία σε πολιτιστικό μαρασμό. Πιστεύεις ότι η ευθύνη ανήκει στους πολίτες ή τους θεσμικούς φορείς;
ΜΚ Όντως τα κείμενα βγάζουν πέρα από μεγάλη αγάπη και έναν βαθύ πόνο για τον τόπο μας, που μαραζώνει όλο και περισσότερο και κρατάει "κεκλεισμένων των θυρών" ένα σπουδαίο σύνολο πολιτιστικού πλούτου της αδιάκοπης πορείας της Πιερίας στο χρόνο, που ξεκινάει από την 7η χιλιετία π.Χ. και καταλήγει στο σήμερα. Η βόρεια Πιερία είναι αντικειμενικά πιο αδικημένη και παραμελημένη σε σχέση με τον υπόλοιπο νομό και η ευθύνη για το μαρασμό της περιοχής βαραίνει φυσικά την Τοπική Αυτοδιοίκηση πρωτίστως και παράλληλα τους πολίτες, οι οποίοι δεν είναι διεκδικητικοί, ούτε πολύ υποστηρικτικοί σε δυναμικές δράσεις.
Μένη Σεϊρίδου έχεις φωτογραφίσει τα βουνά, το πράσινο που υπάρχει στην Πιερία. Θέλεις να αφυπνίσεις τους αναγνώστες για να το προστατεύσουν αφού μας απειλεί η κλιματική αλλαγή αλλά και οι επενδύσεις που σκοπεύουν να κάνουν αφαιρώντας μας το οξυγόνο;
ΜΣ Η φυσική ομορφιά της Πιερίας είναι κάτι το αδιαμφησβήτητο. Δεν είναι μόνο ο Όλυμπος και τα Πιέρια, αλλά και οι υγρότοποι της Βόρειας Πιερίας, και οι αμμοθίνες στα παράλια, μέρη με σπάνια χλωρίδα και πανίδα, που απαιτούν την προστασία μας και την επαγρύπνηση μας.
Γράφετε στον επίλογο ότι καλείτε το κοινό, κατ’ επέκταση τους Πιεριείς να μετάσχουν στην εξερεύνηση και να γνωρίσουν τον τόπο τους. Πιστεύετε ότι υπάρχει αυτή η διάθεση από πλευρά τους; Αν δεν ξέρουν την ιστορία και τις ομορφιές όπως όμορφα τις απεικονίζετε, μπορούν να αγωνιστούν και να αγαπήσουν τον τόπο ώστε να τον παραδώσουν αγνό όπως τον παρέλαβαν;
ΜΣ Σίγουρα η γνώση είναι μια δύναμη που παρακινεί τους ανθρώπους να αγωνιστούν, όχι μονάχα για τον τόπο τους, αλλά και για μια καλύτερη κοινωνία.
ΜΚ Καλούμε τους αναγνώστες να αφυπνιστούν ούτως ώστε να ψάξουν και να μάθουν την Πιερία. Προσπαθούμε να δώσουμε έναυσμα όχι μόνο στους κατοίκους της περιοχής, αλλά και γενικότερα σε όλους, για να θελήσουν να γνωρίσουν καλύτερα έναν τόπο που κρύβει πολλά εντυπωσιακά μυστικά και μια αβίαστη φυσική ομορφιά. Η διάθεση ακόμη κι αν δεν υπάρχει μπορεί να δημιουργηθεί, καθώς εμείς απλά βάζουμε μια σπίθα κι από και πέρα μπορεί να απλωθεί μια ολόκληρη "πυρκαγιά ενδιαφέροντος".
Στην Πιερία έχουμε δημιουργούς, φωτογράφους και συγγραφείς που έχουν απαθανατίσει με λόγο και εικόνα τις ομορφιές του τόπου. Πιστεύετε πώς οι δημιουργοί είναι οι πιο καλοί πρεσβευτές στο εξωτερικό; Μήπως ήρθε η ώρα οι δήμοι και η Αντιπεριφέρεια να ρίξουν το βάρος της προβολής του τουρισμού μέσα από την καλλιτεχνική παραγωγή;
ΜΣ Η τέχνη γενικότερα είναι, κατά τη γνώμη μου, ο καλύτερος πρεσβευτής του τόπου μας. Θα ήταν ευχής έργο να γίνει αυτό αντιληπτό από τους φορείς της αυτοδιοίκησης και όχι μόνο για την προώθηση του τουρισμού, αλλά και για τη βελτίωση ποιότητας της δικής μας ζωής.
ΜΚ Η Πιερία έχει μια πλούσια καλλιτεχνική και λογοτεχνική κίνηση, που κι αυτή είναι κατά πολύ άγνωστη στο ευρύτερο κοινό. Ήρθε όντως η ώρα οι τοπικοί κι ευρύτεροι Φορείς να στηρίξουν όλη αυτή την δημιουργικότητα και να την προβάλλουν με περισσότερη εξωστρέφεια και ποιότητα προς όλες τις χώρες. Σίγουρα αυτό θα αποτελέσει ένα πολύτιμο μέσο στην τόνωση της τουριστικής κίνησης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους κι όχι μόνο κατά μόνο δύο ή τρεις καλοκαιρινούς μήνες ως είθισται.
Υπάρχει Τουρισμός χωρίς Πολιτισμό; Ένα φεστιβάλ Τεχνών μήπως είναι μια καλή ιδέα για να ξαναγεννηθεί η Πιερία;
ΜΣ Γίνονται κάποιες προσπάθειες σε αυτό το κομμάτι, από όσο γνωρίζω τουλάχιστον, ίσως όμως θα πρέπει να γίνουν πιο συστηματικές και να μην έχουν τοπικό χαρακτήρα όπως γίνεται σήμερα, αλλά να συμπεριλαμβάνουν ολόκληρο τον νομό.
ΜΚ Ο Πολιτισμός είναι το θεμέλιο του Τουρισμού κι αυτή η σχέση πρέπει πλέον να στηριχθεί από όλους, είτε κρατικούς μηχανισμούς ή ακόμη κι από τους επιχειρηματίες του χώρου. Ένα Φεστιβάλ σίγουρα είναι κάτι πολύ όμορφο και αγαπητό στο ευρύ κοινό, αλλά θα πρότεινα ένα Φεστιβάλ ανοιχτό σε όλους κι όχι μόνο σε μία "ελίτ" μιας συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων που τυγχάνουν κατάλληλων γνωριμιών. Ένα Φεστιβάλ με ελευθερία έκφρασης κι όχι με παρωχημένο και συντηρητικό χαρακτήρα, ανακυκλώνοντας συνεχώς τα ίδια.
Οι άνθρωποι του βιβλίου αλλά και όλων των Τεχνών γνωρίζουμε ότι με την ακρίβεια που υπάρχει σήμερα είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθεί Τέχνη. Στο φωτογραφικό λεύκωμα χρειαστήκατε χορηγούς ώστε να εκτυπωθεί. Ιδιώτες από ότι είδα στο τέλος του. Απευθυνθήκατε στην τοπική αυτοδιοίκηση ώστε να συνδράμει και να στηρίξει την προβολή του;
ΜΣ Κάναμε μία προσπάθεια να προσεγγίσουμε φορείς της Πιερίας αλλά βρεθήκαμε μπροστά σε κλειστές πόρτες. Οι ιδιώτες αντίθετα αγκάλιασαν με θέρμη την προσπάθεια μας και είμαστε ευγνώμονες για αυτό.
ΜΚ Δυστυχώς η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι ανοιχτή σε τέτοιου είδους πονήματα. Μόνο οι ιδιώτες στηρίζουν με θάρρος προσπάθειες ανθρώπων που θέλουν να προσφέρουν στον τόπο τους, προβάλλοντάς τον προς τα έξω. Αυτή η αρνητικότητα και η υποβιβαστική αντιμετώπιση από μέρους των τοπικών αρχόντων πρέπει να αλλάξει άμεσα.
Ελπίζετε ότι στο μέλλον ο τόπος θα ξαναγεννηθεί, ότι οι νέοι θα σώσουν αυτόν τον τόπο, ότι όλα θα είναι όπως πρέπει. Όταν οι υπεύθυνοι φορείς δεν δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να μείνουν οι νέοι στον τόπο, όταν ο Πολιτισμός είναι το τελευταίο που τους ενδιαφέρει ουσιαστικά, όταν δεν υπάρχει ένα μουσείο σε μια πρωτεύουσα νομού, πώς να ελπίζω;
ΜΣ Αλίμονο αν χάσουμε την ελπίδα μας! Με προσπάθεια και αγώνα, αλλά και με πίστη ότι η νέα γενιά είναι καλύτερη από τη δική μας, ναι πιστεύουμε ότι μπορεί η κατάσταση να αλλάξει προς το καλύτερο.
ΜΚ Η ελπίδα δίνει δύναμη να αγωνιζόμαστε στη ζωή και πολλές φορές η ελπίδα είναι αυτή που ξεπερνάει ακόμη και την κοινή λογική, που συχνά φαντάζει δυσοίωνη ή αρνητική. Οι νέοι μπορούν να σώσουν τον τόπο κι η νεότητα εδώ είναι συμβολική, καθώς αφορά στην ψυχή των ανθρώπων που αγωνίζονται κι όχι αποκλειστικά στην ηλικία τους.
Μαρία Καρανίκα πιστεύεις πως οι ενεργοί πολίτες μπορούν να δημιουργήσουν αυτές τις συνθήκες ώστε να δούμε πάλι την Πιερία όπως την ονειρευόμαστε;
Φυσικά και το πιστεύω αυτό ακράδαντα. Οι ενεργοί πολίτες έχουν δύναμη κι αν θέλουν μπορούν να κινητοποιήσουν τους ιθύνοντες και μαζί να κάνουν πολύ σπουδαία πράγματα. Άλλωστε ο ρόλος του πολίτη σε μια κοινωνία οφείλει να είναι ενεργός κι όχι παθητικός και αδιάφορος. Αν είναι σε αδράνεια θα λάβουν και ανάλογη απραξία, καθώς ανέκαθεν υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση κοινωνίας-πολίτη.
Μένη Σεϊρίδου είναι στα μελλοντικά σου σχέδια να συνεχίσεις με την Πιερία; Θα δούμε το φωτογραφικό σου υλικό το φως, είτε εκδοτικά, είτε σε μελλοντική έκθεση;
ΜΣ Ναι, φυσικά συνεχίζω να φωτογραφίζω τον νομό Πιερίας, αν και είναι λίγο πρόωρο ακόμη για να μιλήσω για μελλοντικά σχέδια. Ιδέες υπάρχουν αρκετές, προς το παρόν όμως συνεχίζουμε το ταξίδι μας με το «Πιερίας αφήγημα» με επόμενο σταθμό τη Θεσσαλονίκη.
Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
ΜΣ Το έργο του Bookia είναι εξαιρετικά σημαντικό τόσο για την ενημέρωση όσο και για την προβολή των εκδόσεων στη χώρα μας. Ευχαριστούμε θερμά που μας δίνετε τη δυνατότητα να επικοινωνήσουμε και εμείς το έργο μας, μέσα από ένα τόσο σοβαρό και έγκυρο site.
ΜΚ Είναι πολύ αξιόλογη η δουλειά που γίνεται στο Bookia, καθώς οι αναγνώστες μπορούν να έρθουν σε επαφή με σύγχρονους δημιουργούς και να μάθουν τι συμβαίνει σήμερα στην Τέχνη και την Λογοτεχνία. Σε μια εποχή όπου όλα κινούνται με γρήγορους ρυθμούς τέτοιες πρωτοβουλίες δίνουν χρώμα και ενδιαφέρον στη συνεχή καθημερινή ροή.
Χρώμα, ποίηση, ιστορικά στοιχεία για την Πιερία με μια αίσθηση νοσταλγίας, μνήμης στην πάροδο των χρόνων. Όλα αυτά θα δείτε στο φωτογραφικό λεύκωμα «Πιερίας αφήγημα». Καλοτάξιδο να είναι και εύχομαι να υπάρχει συνέχεια της δημιουργικής αυτής συνύπαρξης.
