Ο Μάρκος Κρητικός γεννήθηκε στη Χίο το 1968. Κατάγεται από την Τήνο και ζει μόνιμα στην Αθήνα. Σπούδασε τοπογράφος μηχανικός και εργάστηκε 3.421 μέρες στον τραπεζικό τομέα.
Έχει γράψει τα αστυνομικά μυθιστορήματα Απιστία μετά φόνου (2013), Άρση απαγορευτικού (2014), Δεύτερη εκτέλεση (2016), Κάνε τον σταυρό σου (2018), που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Νεφέλη, και Το μπλουζ της πεταλούδας (2021), που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Είναι συντάκτης της στήλης για την αστυνομική λογοτεχνία στο ηλεκτρονικό περιοδικό Ο αναγνώστης. Το τελευταίο του μυθιστόρημα είναι Το μπλουζ της πεταλούδας. Εγώ διάβασα τα δύο τελευταία του, μονορούφι και τα απόλαυσα. Το πώς ξεκίνησε να γράφει αστυνομική λογοτεχνία και αν διαβάζουμε ελληνική αστυνομική λογοτεχνία ή αν τη σνομπάρουμε θα μας μιλήσει ο ίδιος.
Κύριε Μάρκε Κρητικέ ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Τι είναι αυτό που σας προκάλεσε να γράψετε αστυνομική λογοτεχνία;
Η συγγραφή ήρθε ξαφνικά στη ζωή μου σε ηλικία περίπου σαράντα ετών. Ήταν περισσότερο μια αυθόρμητη εσωτερική ανάγκη πάρα μια υπό επεξεργασία σκέψη, η οποία έτυχε να ωριμάσει εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Επέλεξα να γράψω αστυνομικό λόγω της αγάπης μου για το είδος αλλά και για την αίσθηση της τάξης που το διακρίνει μέσα στο χάος της λογοτεχνίας, όπως πολύ εύστοχα έχει πει ο Μπόρχες. Ήθελα δηλαδή, να έχω σαν οδηγό μια υπόθεση εργασίας προς διεκπεραίωση, ένα έγκλημα που θα οδηγήσω στην εξιχνίασή του με λογικά βήματα.
Τι χρειάζεται να έχει ένας συγγραφέας, για να γράψει αστυνομική λογοτεχνία εκτός από έμπνευση;
Χρειάζεται να έχει επαρκείς γνώσεις των γενικών κανόνων που διέπουν το είδος. Τη γνώση αυτή την αποκτά με τη συστηματική ανάγνωση η οποία προϋποθέτει την αγάπη του για την αστυνομική λογοτεχνία και τη διάθεση του να αποκτήσει σφαιρική αντίληψη για τη δυναμική της, μέσα από εμβληματικά βιβλία των διαφόρων υποειδών της. Η συνθήκη όμως αυτή είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή. Ένας συγγραφέας χρειάζεται να είναι «ψαγμένος» αναγνώστης του είδους που υπηρετεί, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι ένας «ψαγμένος» αναγνώστης είναι ικανός να ασχοληθεί με τη συγγραφή.
Γράφετε στο βιογραφικό σας ότι δουλεύατε στον τραπεζικό τομέα. Μπορεί να ζήσει ένας συγγραφέας στην Ελλάδα μόνο από τη συγγραφή;
Νομίζω ότι στη μικρή αγορά της χώρας μας και όσο τα βιβλία μας δε μεταφράζονται στο εξωτερικό, είναι άπιαστο όνειρο να ζήσει κανείς από τη συγγραφή. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις που υπάρχουν απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Και το «Κάνε τον σταυρό σου» αλλά και στο τελευταίο, «Το μπλουζ της πεταλούδας», «παίζετε» με τους ίδιους πρωταγωνιστές. Σκέφτεστε να τους καθιερώσετε και στα επόμενα βιβλία σας;
Στο επόμενο σίγουρα όχι, αλλά στο μέλλον θέλω να γράψω και άλλες ιστορίες με τους ίδιους πρωταγωνιστές. Θέλω να τους καθιερώσω αλλά η σκέψη αυτή δεν είναι δεσμευτική και δεν θα λειτουργήσει αποτρεπτικά σε κάποια καινούρια ιδέα.
Πρόσεξα ότι στις επεξηγήσεις, στο κάτω μέρος της σελίδας, γράφετε ποιος είναι ο Αλμπέρ Καμύ, Μπουκόφσκι, Φερνάντο Πεσσόα, Κοέν, μιλάτε για τα κίτρινα γιλέκα, για το έργο Αποκάλυψη τώρα, για τον Μποτιτσέλι, τον Ρούμπενς κ.α. Πιστεύετε ότι χρειάζεται να δίνουν οι συγγραφείς στους αναγνώστες «μασημένη τροφή»; Ένα βιβλίο δεν ανοίγει την πόρτα της αναζήτησης και της έρευνας;
Σε μια κριτική για το βιβλίο μου διάβασα ότι με επεξηγήσεις που αφορούν σε γνωστά ονόματα της λογοτεχνίας και γενικότερα της τέχνης, φαίνεται σαν να υποτιμώ τις γνώσεις του αναγνώστη. Φυσικά, η δική μου πρόθεση ήταν μόνο να τον διευκολύνω. Το σκέφτηκα όμως και δε θα το ξανακάνω. Δε θα διακόπτω τη ροή της ιστορίας μου με επεξηγήσεις. Άλλωστε η πληροφορία στις μέρες μας είναι πολύ γρήγορη και εύκολη για όποιον ενδιαφέρεται.
Έχετε επηρεαστεί από την αστυνομική λογοτεχνία της Ευρώπης, κι αν ναι, από ποια χώρα;
Οι επιρροές μου προέρχονται κυρίως από το σκληρό αμερικανικό αστυνομικό (hard-boiled). Με συναρπάζει η νουάρ ατμόσφαιρα της εποχής και το σαρκαστικό χιούμορ των σκληροτράχηλων ντετέκτιβ. Από την Ευρώπη αισθάνομαι ότι έχω επηρεαστεί από την «κοινωνικότητα» του μεσογειακού νουάρ και τις ομοιότητες που παρουσιάζει με το ελληνικό αστυνομικό, στην κουλτούρα των λαών, στο ψυχολογικό προφίλ των ηρώων, στη μορφή των κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων και στα χαρακτηριστικά της εγκληματικότητας.
Ο Μίλτος Οικονόμου παραιτήθηκε από την αστυνομία κι έγινε ιδιωτικός ντετέκτιβ που μαζί με τον Βλάση, τον βοηθό του, κυνηγούν τη διαφθορά, τα ναρκωτικά, τη σωματεμπορία και πολλά ακόμη. Γράφετε στο α’ πρόσωπο για να είναι πιο ζωντανό στον αναγνώστη;
Κάθε διαφορετικός τρόπος αφήγησης παρουσιάζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ως αναγνώστης εκτιμώ ιδιαίτερα σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα την αμεσότητα και τον γρήγορο ρυθμό της αφήγησης. Έτσι ως συγγραφέας επιθυμώ να ικανοποιήσω αυτές τις συνθήκες. Με πρωτοπρόσωπη, συνήθως ενεστωτική αφήγηση βάζω τον αναγνώστη –αλλά και τον εαυτό μου– στο «πετσί» του πρωταγωνιστή και σε συνδυασμό με λιτούς και ρεαλιστικούς διαλόγους επιδιώκω να επιτύχω τη ζωντάνια και την ταχύτητα που θα δώσει υψηλή ένταση στην αφήγησή μου.
Μέσα από το σκοτάδι της διαφθοράς, των πεταλούδων της νύχτας και ξύλου, μιλάτε για λογοτεχνία, μουσική και μάλιστα μπλουζ, ζωγραφική. Εισέρχεται ο Μάρκος Κρητικός και η αγάπη του για την τέχνη μέσα στο μυθιστόρημα ή θέλετε να «ελαφρύνετε» το βιβλίο από τη σκληρή πραγματικότητα;
Ισχύουν και τα δύο απολύτως. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα. Πάνω στην αντίθεση αυτή έχω «χτίσει» τον κεντρικό ήρωα των βιβλίων μου. Στο φως είναι η αγάπη του για τη μουσική και τη λογοτεχνία, χαρακτηριστικά που τον διαφοροποιούν από τους ανθρώπους που συναναστρέφεται. Στο σκοτάδι είναι οι έξεις του, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τις λάθος επιλογές και τα όνειρα που δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει. Αυτό το δίπολο, υποδαυλίζει μια συνεχή εσωτερική διαμάχη, που η συνειδητοποίηση της ματαιότητάς της, τον κάνει να στοχάζεται με φιλοσοφική διάθεση για όσα συμβαίνουν γύρω του. Αυτό το στοιχείο μού έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιάσω μια πιο ολοκληρωμένη ψυχοσύστασή του, που η αστυνομική πλοκή από μόνη της ήταν δύσκολο να μου προσφέρει.
Είστε συντάκτης του «Αναγνώστη» του διαδικτυακού περιοδικού για το βιβλίο, για την αστυνομική λογοτεχνία. Έχουμε αρκετούς αξιόλογους συγγραφείς που ασχολούνται με το είδος. Πού βρίσκεται εμπορικά σήμερα η Ελληνική λογοτεχνία; Την προτιμούν οι αναγνώστες ή έχουμε πολύ δρόμο ακόμη να διανύσουμε;
Η αστυνομική λογοτεχνία στην Ελλάδα διανύει μακρά περίοδο άνθισης όπως συμβαίνει σε όλο τον κόσμο. Η αύξηση της εκδοτικής παραγωγής των ελληνικών αστυνομικών μυθιστορημάτων είναι εντυπωσιακή τα τελευταία χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι η προ εικοσαετίας ετήσια κυκλοφορία ελληνικών αστυνομικών μυθιστορημάτων έχει στις μέρες μας περίπου δεκαπλασιαστεί. Αιτία –αλλά και αποτέλεσμα– της διαρκώς αυξανόμενης εκδοτικής παραγωγής είναι το ενδιαφέρον περισσότερων νέων αναγνωστών για το ελληνικό αστυνομικό. Παρά τα ιδιαίτερα ενθαρρυντικά στοιχεία τη μερίδα του λέοντος στις προτιμήσεις των αναγνωστών συνεχίζει να παίρνει η μεταφρασμένη αστυνομική λογοτεχνία με τα παγκόσμια bestsellers των εκατομμυρίων αντιτύπων που για ευνόητους λόγους προβάλλονται περισσότερο από τους εγχώριους εκδοτικούς οίκους. Αναμφισβήτητα όμως είμαστε σε καλό δρόμο.
Συμμετείχατε τελευταία στον συλλογικό τόμο με ένα πολύ ωραίο διήγημα, «40 αστυνομικές ιστορίες» με την επιμέλεια του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη, από τις εκδόσεις Λέμβος. Πιστεύετε πως βοηθούν αυτοί οι συλλογικοί τόμοι στην προβολή των συγγραφέων και του έργου τους;
Σίγουρα βοηθούν. Σε ατομικό επίπεδο είναι σημαντικό για έναν συγγραφέα, ένα δείγμα γραφής του να ταξιδεύει σ’ ένα βιβλίο. Νέοι αναγνώστες θα τον γνωρίσουν και για κάποιους είναι πιθανό να αποτελέσει την αφορμή για να εμβαθύνουν στο έργο του. Σε συλλογικό επίπεδο μέσα από την πολυφωνία του τόμου παρουσιάζεται ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της σύγχρονης ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας, που μπορεί να προσεγγίσει νέους αναγνώστες που θα αγαπήσουν το είδος.
Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
Είναι ένας άριστα οργανωμένος διαδικτυακός χώρος για το βιβλίο, φτιαγμένος με αγάπη και σεβασμό στους δημιουργούς και τους αναγνώστες. Για τους συγγραφείς είναι ένα σπουδαίο μέσο για προβάλουν, αλλά και να εκτιμήσουν την αποδοχή του έργου τους, μέσα από την αμφίδρομη επικοινωνία τους με τους αναγνώστες.
Ο Μίλτος Οικονόμου, ο Βλάσης, ο βιβλιοπώλης Βλαδίμηρος ο Φλούδας και η σπιτονοικοκυρά Θεοδώρα ετοιμάζονται για νέες περιπέτειες ή έχουμε ανάπαυλα;
Θα έχουμε μια ανάπαυλα. Αυτόν τον καιρό ετοιμάζω μια ιστορία που βασίζεται στα πρώτα τρία βιβλία μου, με ήρωα τον συνονόματο Μάρκο και στη συνέχεια θα πάρει σειρά …ο Φλούδας και η παρέα του.
Σας ευχαριστώ κύριε Κρητικέ και σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδο.
Εγώ σας ευχαριστώ για την ωραία συνέντευξη.