Σπύρος Μπούσιας, μιλάει στην Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη για το «Άρωμα από ρίγανη», από τις εκδόσεις Τόπος

Ο Σπύρος Μπούσιας γεννήθηκε στη Γερμανία και κατάγεται από τη Χίο. Ζει και εργάζεται στον Πειραιά. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, όπου ολοκλήρωσε και τις μεταπτυχιακές σπουδές του.

Έχει γράψει μελέτες και επιστημονικά άρθρα, που δημοσιεύτηκαν σε ιατρικά περιοδικά της ημεδαπής και της αλλοδαπής. Επίσης, έχει αρθρογραφήσει κατά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά του ελληνικού τύπου. Διακρίθηκε στον πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος «Ημερολόγια Καραντίνας» (Ιανός 2020) με το διήγημά του «Μια κάποια λύσις».

Από τις εκδόσεις Τόπος κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του Άρωμα από ρίγανη (2022).

 

Κύριε Μπούσια, ευχαριστώ για τον χρόνο σας και να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο σας. Για τους αναγνώστες που ίσως δε σας γνωρίζουν και θα θέλουν να μάθουν, ποια είναι η συγγραφική σας πορεία πριν φτάσετε στο τωρινό σας, το «Άρωμα από ρίγανη»;

Σας ευχαριστώ. Η μέχρι τώρα συγγραφική μου πορεία σχετίζεται με τη δημοσίευση επιστημονικών άρθρων ακαδημαϊκού περιεχομένου, συναφή με τις σπουδές μου, όπως περιγράφω και στο βιογραφικό μου. Εντούτοις, επειδή πάντα υπέβοσκε το μικρόβιο της συγγραφής, κατά καιρούς έχουν συμπεριληφθεί χρονογραφήματά μου σε εφημερίδες και σε διάφορα περιοδικά.

Πόσο ελεύθεροι είμαστε οι συγγραφείς ώστε να σατιρίζουμε τα κακώς κείμενα της εκκλησίας; Να μπορούμε να περνούμε τις κόκκινες γραμμές και να μην έχουμε προβλήματα από τους αναγνώστες;

Ο συγγραφέας πρέπει να είναι ελεύθερος και να είναι αυτός που θα καθορίζει τις κόκκινες γραμμές, στα πλαίσια των οποίων θα κινηθεί. Η αλήθεια είναι ότι προσπάθησα να μην ξεπεράσω τα όρια που έθεσα όμως εγώ, χωρίς να σημαίνει ότι αυτά ήταν αντικειμενικά και κοινωνικά αποδεκτά. Ο άκρατος φονταμενταλισμός που φρόντισα να παρουσιάσω συντέλεσε στο να καυτηριάσω κάθε στοιχείο θρησκοληψίας που ταλαιπωρούσε ανέκαθεν τα πιστεύω και την αισθητική μου. Στο «Άρωμα από ρίγανη» υπάρχει διάχυτη η θρησκοληψία που διακρίνει την εποχή μας εξαιτίας της αβεβαιότητας, της ανασφάλειας και της ρευστότητας που κατά γενική ομολογία επικρατεί. Θεωρώ πως οι αναγνώστες και αναγνώστριες θα διακρίνουν στο βιβλίο γεγονότα που και οι ίδιοι έχουν κατά καιρούς διαπιστώσει και εν γένει καυτηριάσει.

Πτώματα που φτύνουν κουμπιά, φλόγες που γλείφουν σακιά με βότανα και αθώες υπάρξεις που μεταμορφώνονται σε σαρκοβόρα κτήνη είναι μερικές σκηνές που ναι μεν γελάς όταν τις διαβάζεις αλλά συνειρμικά οδηγείσαι σε άλλα μηνύματα. Εσείς τι θέλατε να μεταφέρετε στους αναγνώστες;

Σε όλο το έργο υπάρχει διάχυτη μια σουρεαλιστική χροιά που επικεντρώνεται στην προσπάθεια της ανάδειξης του μη πραγματικού ή αλλόκοτου ως κάτι καθημερινό και κοινό. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό των έργων του μαγικού ρεαλισμού. Κάποιοι ήρωες του βιβλίου στην πορεία γίνονται οπτασίες, ενώ αναδεικνύεται η εμμονική τους συμπεριφορά σε αυτά που και στη ζωή τους πρέσβευαν. Η παρουσία τους μεγεθύνεται με την πληθωρική τους δράση ανάμεσα στους υπόλοιπους ήρωες,  στέλνοντας το προφανές μήνυμα που μοιραία όλοι κάποια στιγμή έχουμε μοιραστεί μεταξύ μας και ενδεχομένως απωθήσει και που αφορά στη μεταθανάτια εξέλιξη.

Υπάρχουν πολλές σεξουαλικές σκηνές ανακατεμένες με τη θρησκεία. Πιστεύετε ότι το βιβλίο σας αφορά ένα συγκεκριμένο ηλικιακό αναγνωστικό κοινό;

Το «Άρωμα από ρίγανη» είναι ένα έργο καυστικό και σατιρικό αλλά και ένα έργο μαγικού ρεαλισμού. Σκοπός είναι να εκφράσει τα συναισθήματα παρά να τα προκαλέσει και, πάνω από όλα, είναι μια στάση απέναντι στην πραγματικότητα. Απευθύνεται λοιπόν σε όλο το αναγνωστικό κοινό. Απευθύνεται σε όλους αυτούς που θα ήθελαν να δουν μπροστά τους τις μύχιες σκέψεις που κατά καιρούς έχουν κάνει αλλά οι ηθικοπλαστικοί συμβατοδέσμιοι κοινωνικοί κανόνες δεν τους επιτρέπουν να εκφράσουν.

Πολλά όνειρα των παιδιών έχουν χαθεί από την άγνοια των γονιών, αλλά και την επιμονή τους να πραγματοποιηθεί το δικό τους απωθημένο κι ας μην ήταν ικανά να προχωρήσουν. Αυτό το όνειρο, ο ήρωας σας ο Θεόφιλος το μετέφερε στον γιο του Αδάμ. Αυτό δε γινόταν άλλωστε τόσα χρόνια; «Να πάρεις ένα πτυχίο και μετά κάνε ό,τι θες». Αυτό το κοινωνικό πρόβλημα θέλατε να καυτηριάσετε μέσα από τη σάτιρά σας;

Η προσπάθεια να πραγματωθούν οι φιλοδοξίες των γονέων στα πρόσωπα των παιδιών είναι γνωστή και έκδηλη σε κάθε κοινωνία. Μια προσπάθεια που συνοδεύεται από καταπίεση και προτροπή, στηριζόμενη στην αυταπάτη ότι όλα γίνονται στο όνομα της αγάπης. Μια αγάπη υπαρκτή μεν αλλά σίγουρα αναποτελεσματική. Μια αγάπη που θα δρα και ανταποδοτικά αφού η επικείμενη επιτυχία θα καταστήσει πετυχημένο έναν γονέα στην εποχή της αυτοαναφορικότητας που διανύουμε. Ο Θεόφιλος, ως πατέρας, δεν ξέφυγε από τα τετριμμένα. Διαφοροποιήθηκε όμως στο εξής: μελετούσε μαζί με τον γιο του, τον Αδάμ, και εν μέρει εναπόθεσε πάνω του το όνειρο που του στέρησε ο δικός του ο πατέρας. Αγωνιζόταν μαζί του και αποτελούσε παράδειγμα για εκείνον και άθελά του έγινε πρότυπο για τον γιό του και στη συνέχεια ο Αδάμ έγινε πρότυπο για τα δικά του παιδιά. Ίσως, αυτή θα ήταν και μια λύση του κοινωνικού προβλήματος που εύστοχα αναφέρατε.

Μέσα από τη σάτιρα, το μεταφυσικό, η ζωή, ο θάνατος και τα μέντιουμ, έχουν σημαντική θέση στην πλοκή της ιστορίας. Πιστεύετε ότι είναι συγκεκριμένα τα θέματα που μπορούν να μπουν σε μια σάτιρα;

Θεωρώ ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερο θεματολόγιο για μια σατιρική γραφή. Η σάτιρα εξ ορισμού προβληματίζει, αναστατώνει, στηλιτεύει, ταράζει, γκρεμίζει, αναγεννά, αφυπνίζει και δημιουργεί νέα δεδομένα. Είναι αλήθεια ότι με εργαλείο τη σάτιρα, και πολλές φορές με υπερβολική δόση αλήθειας, προσεγγίστηκαν στο βιβλίο στερεότυπα, κλισέ και παγιωμένα τρίπτυχα και επιδιώχθηκε να υπερκεραστούν δίνοντας το μήνυμα της δημιουργικότητας και της εξέλιξης και όχι της παραμονής σε ιδέες στείρες αλλά όμως κοινωνικά ασφαλείς.

Από τα βοτάνια, τα μέντιουμ και την Αγία Φιλοθέη, έρχεται η πραγματικότητα: Αφγανιστάν. Ένα ταρακούνημα στον ήρωα και μια προσγείωση του αναγνώστη στη σκληρή πραγματικότητα. Γιατί όμως θέλατε να μας προσγειώσετε; Είναι ωραίο να ζούμε στο συννεφάκι μας.

Ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι οφείλουμε να αντιλαμβανόμαστε και να βιώνουμε τα γεγονότα σε όλη τους την έκταση, χωρίς όρια και φραγμούς. Πολλές φορές όμως οι συνθήκες μάς ωθούν, ενώ βιώνουμε το απόλυτο λευκό, να βρεθούμε στο απόλυτο μαύρο ή από την άκρη της μιας γραμμής να βρεθούμε στην άλλη σε απειροστό χρόνο. Η ψυχρολουσία αυτή μας κάνει δυνατότερους και κρατά τις αισθήσεις μας σε εγρήγορση. Οι χλιαρές μεταβάσεις συντηρούν και χλιαρές καταστάσεις. Κατεβαίνουμε λοιπόν από το συννεφάκι μας απότομα, ξυπνάμε και δημιουργούμε τις συνθήκες για να το απολαύσουμε ξανά μελλοντικά…

Το κλειδί που πετάχτηκε δυο φορές στον υπόνομο ήταν συμβολισμός; Αφήνουμε πίσω το παρελθόν, το καίμε;

Συνήθως δεν υπάρχει αντίστροφη πορεία σε ό,τι πέφτει στον υπόνομο. Δύσκολα το ανακτούμε, οπότε το αφήνουμε οριστικά πίσω μας. Σαν κίνηση σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας πορείας και την προσπάθεια εναπόθεσης στη λήθη μιας προηγούμενης ζωής.

Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Το Bookia είναι ένα φιλόξενο βιβλιοφιλικό δίκτυο που με συντροφεύει συχνά στη διάρκεια της εβδομάδας μου. Είναι επίσης μια ανεξάντλητη ψηφιακή βιβλιοθήκη που με διευκολύνει αφάνταστα, όταν αναζητώ το νέο μου βιβλίο, και με έχει οδηγήσει σε εξαιρετικές επιλογές. Παράλληλα, δίνει βήμα στους ίδιους τους αναγνώστες αλλά και σε πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς να προβάλουν το έργο τους ώστε να βρει τελικά το δρόμο του από το ράφι του βιβλιοπωλείου στις βιβλιοθήκες των σπιτιών.

Πιστεύετε πως θα συνεχίσετε με τη σάτιρα; Νιώθετε πώς σας ταιριάζει, πώς σας δίνει την ελευθερία να καυτηριάζετε γεγονότα χωρίς φόβο, από κάποιο άλλο είδος γραφής;

Η σάτιρα δεν αποτελεί το μέσο για να έχει κάποιος το ακαταλόγιστο της γραφής του. Αντίθετα, για να μπορέσει να μεταφέρει μηνύματα πρέπει να είναι στοχευμένη, περιεκτική, ακριβής και να διεγείρει τη σκέψη του αναγνώστη προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Θεωρώ ότι η σάτιρα υπάρχει μέσα μας και εμφανίζεται σε κάθε δραστηριότητα. Από την πλευρά μου, αν και δεν ξέρω εάν θα έχει απήχηση στο αναγνωστικό κοινό ο σατιρικός αυτός τρόπος αντιμετώπισης των πραγμάτων, σίγουρα δεν μπορώ να με φανταστώ να γράφω χωρίς να χρησιμοποιώ τη σάτιρα ευθέως ή  ακόμη και να την κρύβω επιμελώς  πίσω από τις γραμμές.

Τελειώνοντας το βιβλίο, επέστρεψα στην αφιέρωση που κάνατε στον γιο σας. Ποιο μήνυμα θέλατε να του δώσετε αφιερώνοντάς του ένα τέτοιο βιβλίο;

Αφιέρωσα την αγάπη του πατέρα προς τον γιο του. Μέσα από το έργο μου ήθελα να αναδείξω μια πραγματικά ανιδιοτελή αγάπη, μια σχέση που πέρασε από πολλούς σκοπέλους και τελικά διατηρήθηκε όρθια και δυνατή. Υπάρχει στην ιστορία μας βέβαια η παραδοξότητα ενός πατέρα που σκότωσε τον δικό του πατέρα, εξαιτίας της αδιάφορης και συμφεροντολογικής συμπεριφοράς απέναντι του, και στη συνέχεια ο ίδιος αυτός πατέρας να δίνει στον δικό του γιο τον καλύτερο εαυτό που του είχε απομείνει. Διψασμένος και στερημένος όμως συναισθηματικά τού πρόσφερε εις διπλούν τα πάντα. Το τεράστιο μέγεθος αυτής της αγάπης, ανεξάρτητα από το κίνητρο, είναι αδιαμφισβήτητο. Ζώντας και οι δυο σε ένα κλίμα όχι και τόσο οικογενειακό, μάλλον βασανιστικό, βλέπουμε να συνεχίζουν να είναι πάντα συνδεδεμένοι και η αγάπη τους να νικά ό,τι προσπαθεί να τη διαβρώσει και να την εξατμίσει.

Η «Μαντζουράνα», τα αρώματα από τα μπαχάρια, μου θύμισαν την «Πολίτικη Κουζίνα». Μια άλλη Αθήνα από το παρελθόν που σήμερα περιορίζεται στους δρόμους της Ευριπίδου και των παράπλευρων οδών. Να υποθέσω ότι το άρωμα των βιβλίων είναι τόσο δυνατό όπως των βοτάνων;

Θεωρώ ότι το άρωμα των βιβλίων είναι ισχυρότερο σε ένταση από αυτό των βοτάνων. Ας μην ξεχνάμε ότι μοιραία τα βότανα χάνουν με τον καιρό, το άρωμα, οπότε και τη χρησιμότητα τους. Το βιβλίο παραμένει πάντα το εξαγνιστικό μας μέσο, αναλλοίωτο, στο πέρασμα του χρόνου.

Κύριε Μπούσια σας ευχαριστώ πολύ, εύχομαι να αγαπηθεί από το αναγνωστικό κοινό κρατώντας το άρωμά της ρίγανης που διαχέεται στις σελίδες του!

Δημοσιεύθηκε στο Bookia