Ο Κώστας Λίχνος γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας. Σπούδασε στις Σέρρες και αποφοίτησε ως Πτυχιούχος Μηχανικός Πληροφορικής & Επικοινωνιών.
Με την λογοτεχνία ασχολήθηκε από την εφηβεία του και τα τελευταία χρόνια διακρίθηκε σε πολυάριθμους πανελλαδικούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς ενώ πολλά δοκίμιά και διηγήματά του δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά καθώς και σε λογοτεχνικά ιστολόγια του διαδικτύου. Διηγήματά του έχουν εκδοθεί σε συλλογικά έργα από τον εκδοτικό οίκο Σύγχρονη εποχή και τον Άπαρσις.
Κέρδισε το πρώτο βραβείο στη μεγάλη κατηγορία του μυθιστορήματος ενήλικων στον δεύτερο Πανελλαδικό διαγωνισμό Πεζογραφίας «Κέφαλος» για το μυθιστόρημά του www.Dialogos.gr, το οποίο κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2021. Γι αυτό το βιβλίο ήθελα να μιλήσω με τον ίδιο τον συγγραφέα και να μου απαντήσει στα ερωτήματα μου…
Κώστα Λίχνο σ’ ευχαριστώ για τον χρόνο που διαθέτεις για την κουβέντα μας για λογαριασμό του Bookia. Είσαι πολυγραφότατος, με πολλές συγγραφικές δράσεις και συμμετοχές σε διαγωνισμούς αλλά και σε συλλογικά έργα. Το βιβλίο σου «www.Dialogos.gr», το οποίο εκδόθηκε μετά την απονομή του πρώτου βραβείου από τις εκδόσεις Κέφαλος, είναι η αφορμή αυτής της κουβέντας. Ποια ήταν η αφορμή για τη συγγραφή του;
Την αφορμή μου την έδωσαν οι εξελίξεις της επικαιρότητας και οι συζητήσεις που έκανα με φίλους -διαδικτυακούς και μη- γύρω από διάφορα θέματα (Πολιτικής, κοινωνικής, φιλοσοφικής φύσεως), ειδικότερα τα δύο χρόνια που ακολούθησαν το έτος 2015. Το βιβλίο τοποθετείται στο έτος 2015 άλλωστε, μια χρονιά που έχει χαρακτηριστεί ως η πιο ταραχώδης της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, η οποία στιγματίστηκε από δυο εκλογικές αναμετρήσεις, κλείσιμο τραπεζών, ένα αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα, μια αριστερή διακυβέρνηση της χώρας που οδήγησε σε ψήφιση ενός τρίτου μνημονίου και την έναρξη της πολύκροτης δίκης της Χρυσής Αυγής. Μια χρονιά κοινωνικού αναβρασμού, όπου υπήρχαν πολλά ζητήματα στην επικαιρότητα που μπορούσε να συζητήσει κανείς. Σε τελική ανάλυση, αυτό είναι που συμβαίνει και στο βιβλίο μου. Πέντε άνθρωποι, που γνωρίστηκαν μέσω του διαδικτύου, συναντώνται, σχολιάζουν την επικαιρότητα και συζητούν όσα τους απασχολούν.
Θα έλεγα πως ταρακουνάς τον σύγχρονο αναγνώστη και καυτηριάζεις την αποξένωση του ανθρώπου αφού όλα έχουν γίνει στη ζωή μας μια οθόνη. Υπάρχουν προσωπικά σου βιώματα μέσα σ’ αυτό αφού ο κεντρικός σου ήρωας λέγεται Κώστας;
Σαφώς και υπάρχουν προσωπικά μου βιώματα στο βιβλίο, καθώς και στοιχεία της προσωπικότητάς μου που είναι διασκορπισμένα σε όλους τους χαρακτήρες. Ειδικά με τον κεντρικό ήρωα μοιράζομαι πολλά κοινά, αλλά δεν αποτελεί πιστή απεικόνιση του εαυτού μου. Οι πέντε βασικοί χαρακτήρες του βιβλίου έχουν αντλήσει πολλά στοιχεία και από πραγματικούς ανθρώπους του περιβάλλοντός μου (φίλους, γνωστούς και συγγενείς). Παράλληλα όμως, αποτελούν και συμβολοποιημένα περιγράμματα μέσα από τα οποία εκφράζονται παραδοσιακές ηθικές, θρησκευτικές, πολιτικές και φιλοσοφικές κοσμοθεωρήσεις. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που κάθε χαρακτήρας του βιβλίου προσφωνείται και με το διαδικτυακό του ψευδώνυμο (και όχι μόνο με το όνομά του), το όποιο παραπέμπει σε κάποια φιλοσοφική κατηγορία. Ο Βασίλης για παράδειγμα, χρησιμοποιεί το διαδικτυακό ψευδώνυμο “Λάο”, και είναι ένα άτομο επηρεασμένο βαθύτατα από την αρχαία ασιατική φιλοσοφία, με αποτέλεσμα να αναφέρεται διαρκώς σε φιλοσόφους όπως ο Κομφούκιος, ο Βούδας και ο Λάο Τσε. Αυτό συμβαίνει με όλους τους χαρακτήρες του βιβλίου κατά κάποιο τρόπο. Θα μπορούσες να τους συναντήσεις στην καθημερινότητα σου, μα συνάμα αποτελούν και φιλοσοφικά “στερεότυπα”.
Από προσωπική εμπειρία, πολλές φορές έχω νιώσει ότι από τους χιλιάδες φίλους που έχουμε μέσα στα κοινωνικά δίκτυα, να ξέρω προσωπικά τους χίλιους. Οι υπόλοιποι είναι εικονικοί. Έχεις αναρωτηθεί ποτέ: πού πάμε ως κοινωνία;
Η διαδικτυακή επαφή, πολύ δύσκολα μπορεί να βάλει τα θεμέλια για πραγματικές φιλίες. Αυτό δεν σημαίνει όμως, πως ευθύνεται αποκλειστικά το μέσο της επικοινωνίας (δηλαδή το διαδίκτυο και τα λεγόμενα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) για τον σημερινό απομονωτισμό των ανθρώπων. Αυτό που ευθύνεται για την ανεπαρκή επικοινωνία αναμεταξύ των ανθρώπων, είναι οι αποξενωτικές και συχνά αντίξοες συνθήκες διαβίωσής τους, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη ασθενικότητα των δυνάμεων εκείνων που μπορούν να βοηθήσουν τον άνθρωπο να επικοινωνεί πληρέστερα με τους άλλους, τον εαυτό του και τον κόσμο (ως δυνάμεις τέτοιες εννοώ φυσικά την τέχνη, την εκπαίδευση, τις συλλογικές δραστηριότητες κλπ). Δεν είναι το διαδίκτυο που αποξενώνει δηλαδή, απλώς εντείνει -στις παρούσες συνθήκες- την απομόνωση των ήδη αποξενωμένων και κοινωνικά περιθωριοποιημένων ατόμων.Το που πάμε ως κοινωνία, υποθέτω το αναρωτιόμαστε όλοι. Η εποχή μας είναι αναντίρρητα δύσκολη, οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η λαϊκή οικογένεια πολλές, οι ρυθμοί γρήγοροι και εξοντωτικοί και οι πιέσεις που δέχεται ο σύγχρονος άνθρωπος τεράστιες. Εκ των συνθηκών λοιπόν, διαμορφώνονται ιδιοσυγκρασίες αποξενωμένες, δυσλειτουργικές και προβληματικές. Υπάρχουν, λοιπόν, αμέτρητοι λόγοι για να ανησυχεί και να προβληματίζεται κανείς σήμερα και κάποιοι από αυτούς θίγονται και στο βιβλίο μου, από ανθρώπους που αναρωτιούνται ακριβώς αυτό: που πάμε ως κοινωνία;
Η λογοτεχνία, η φιλοσοφία, η μετανάστευση, ο φασισμός, ο ρατσισμός, τα μνημόνια περνούν μέσα από τις καταγραφές σου. Είναι η ασφάλεια του διαδικτύου που κανείς δε σε γνωρίζει παρά μόνο από τα γραφτά σου; Έχεις νιώσει ποτέ σου στην καθημερινότητα, να μετανιώσεις για τον υπερβάλλοντα ζήλο που έδωσες σε διάφορα άτομα όταν τους γνώρισες από κοντά;
Συζητώ με τον ίδιο τρόπο που γράφω και για τα ίδια θέματα. Έχω επιλέξει να συναναστρέφομαι με άτομα που προβληματίζονται από τα όσα συμβαίνουν γύρω τους και κάνουμε διαρκώς συζητήσεις, όπως αυτές που κάνουν οι ήρωες του βιβλίου μου. Φυσικά, μέσα στην καθημερινότητα, ερχόμενος σε επαφή με πλήθος ανθρώπων, έχω νιώσει αρκετές φορές αυτό που περιγράφεις. Να είμαι περισσότερο εκδηλωτικός δηλαδή, και να παρασέρνω σε «βαριές» συζητήσεις, ανθρώπους που αποφεύγουν να προβληματιστούν ή που απλώς δεν έχουν όρεξη για σκοτούρες τη συγκεκριμένη στιγμή που μιλάμε. Όταν συμβαίνει αυτό, όταν δεν προχωράει ο Διάλογος όπως θα ήθελα, καταφεύγω στο χαρτί και τον ολοκληρώνω μόνος μου νοερά.
Πλασματικοί ή πραγματικοί οι πέντε φίλοι του μυθιστορήματος;
Οι πέντε βασικοί χαρακτήρες του βιβλίου, έχουν αντλήσει πάρα πολλά στοιχεία από πραγματικούς ανθρώπους του περιβάλλοντός μου. Θα έλεγα, πως είναι άνθρωποι της καθημερινότητας. Ταυτόχρονα όμως, και οι πέντε χαρακτήρες έχουν χαρακτηριστικά που τους απομακρύνουν από το συνηθισμένο. Αποτελούν, δηλαδή, φιλοσοφικές ενσαρκώσεις διαδεδομένων κοσμοθεωρήσεων και λειτουργούν ως ιδεότυποι, επιτρέποντας μου έτσι να περάσω από το ειδικό στο γενικό και να πραγματοποιήσω ιδεολογικούς σχολιασμούς και κοινωνιολογικές παρατηρήσεις. Ο αναγνώστης του βιβλίου μπορεί να ταυτιστεί με οποιονδήποτε από αυτούς, ανάλογα τις δικές του θεωρητικές καταβολές και προσλαμβάνουσες. Μπορεί να ταυτιστεί, σε σημεία, με περισσότερους από έναν ή και με κανέναν τους.
Ο κυρ-Νίκος είναι ένας άνθρωπος όπως πολλοί άλλοι της γενιάς του που έχει δεχθεί τον φόβο και τη χαλιναγώγηση των ΜΜΕ. Πώς για όλα φταίνε οι πολιτικοί που είναι όλοι ίδιοι, που μας πουλήσανε, χωρίς να παίρνει αυτός την ευθύνη. Πολύ ωραίος χαρακτήρας που δημιουργεί ερωτήματα. Μήπως τελικά είναι προτιμότερο να προσπαθήσει να συζητά μ’ αυτόν ο κάθε Κώστας παρά να συζητά με τους εικονικούς φίλους;
Ακριβώς αυτό είναι και το ερώτημα που θέτει και ο ήρωας του βιβλίου μου στον εαυτό του.Ασχολούμενος διαρκώς με το ιστολόγιό του και τους ψηφιακούς του φίλους, νιώθει να αποκόπτεται από τους ανθρώπους γύρω του, τους οποίους, βέβαια, αποφεύγει συστηματικά γιατί δυσκολεύεται να επικοινωνήσει μαζί τους. Το διαδίκτυο λοιπόν, φαίνεται πως του παρέχει μια διέξοδο από την απομόνωση του, ενώ παράλληλα εντείνει τη μοναξιά του. Μέχρι το τέλος του βιβλίου, ο κεντρικός ήρωας θα ταλανίζεται από το ζήτημα αυτό και θα προσπαθεί να βρει τρόπους να επικοινωνήσει με τον γείτονά του κάτι που δεν είναι και τόσο εύκολο βέβαια, καθώς όπως είπες ο κυρ-Νίκος είναι ένας άνθρωπος που έχει δεχθεί τον φόβο και τη χαλιναγώγηση των ΜΜΕ. Το ηλικιακό, μορφωτικό και ιδεολογικό χάσμα ανάμεσα στον κεντρικό ήρωα και τον κύριο Νίκο είναι τεράστιο και τους αποτρέπει από το να έρθουν πλησιέστερα ο ένας στον άλλο.
Πόσο εύκολα μπορούν οι στοχαστικές και φιλοσοφικές σου αναζητήσεις να διεισδύσουν στα σκοτισμένα μυαλά των αναγνωστών; Η παγκοσμιοποίηση έπαιξε σχεδιασμένα το παιχνίδι της. Να μη σκέφτεται ο σύγχρονος άνθρωπος για να τον χαλιναγωγεί ευκολότερα και να τρώει αμάσητη την τροφή. Μ’ αυτό το βιβλίο, σε ποιο αναγνωστικό κοινό απευθύνεσαι;
Φαίνεται πως πράγματι, επιδρούν επάνω μας δυνάμεις που μας αποτρέπουν από το να σκεπτόμαστε. Ταυτόχρονα, είμαστε σχεδιασμένοι από τα παιδικά μας χρόνια να αντιμετωπίζουμε την τέχνη, σαν διαφυγή από τις σκοτούρες της ζωής και όχι ως πηγή προβληματισμού. Στην τελική είναι θέμα επιλογής όμως. Οι στοχαστικές και φιλοσοφικές μου αναζητήσεις, αυτές που εκτίθενται στο βιβλίο, είναι θεωρώ προσπελάσιμες από τον οποιοδήποτε αναγνώστη που αναζητά στη μελέτη τον προβληματισμό. Όσον αφορά το σε ποιο αναγνωστικό κοινό απευθύνεται το βιβλίο μου, νομίζω πως απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που προβληματίζεται για τα όσα συμβαίνουν γύρω του. Μπορεί να θεωρηθεί απαιτητικό σε ορισμένα σημεία (καθώς γίνονται διαρκώς αναφορές σε φιλοσόφους, λογοτέχνες και διανοούμενους μέσα στο βιβλίο), αλλά δε νομίζω πως αυτό αποτρέπει κανέναν/καμία από το να το διαβάσει.
Πώς βλέπεις την πορεία του βιβλίου αφού το διαδίκτυο έχει κερδίσει όλες τις ηλικίες;
Πολλοί υποστηρίζουν, πως οι παλιότερες γενιές -ειδικά στην κατοπινή περίοδο της Επταετίας- οι άνθρωποι διάβαζαν περισσότερο και πως αυτή η τάση αυτή δείχνει σήμερα να έχει αναχαιτιστεί (για ποικίλους λόγους και όχι μόνο εξαιτίας της εμφάνισής του Διαδικτύου). Εγώ νομίζω πως οι άνθρωποι διαβάζουν και σήμερα, αλλά είναι πιο δύσκολο να βρουν το καλό βιβλίο μέσα στη σωρεία των νέων κυκλοφοριών. Μεγάλος πρόβλημα, είναι και η λανθασμένη αντίληψη πως η λογοτεχνία (και η τέχνη γενικότερα) πρέπει να είναι ευχάριστη και ανάλαφρη, να μην προβληματίζει και να μην κουράζει το μυαλό. Η εποχή είναι τέτοια, που οι άνθρωποι προγραμματίζονται να αναζητούν τη ρηχότητα για να χαλαρώσουν, καιόταν καταφεύγουν στο βιβλίο, συνήθως επιλέγουν κάτι το ευκολόπεπτο. Παρ' όλ' αυτά, η καλή λογοτεχνία και το καλό βιβλίο δε θα πεθάνουν ποτέ.
Ποιοι συγγραφείς σ’ επηρεάζουν στη συγγραφή σου;
Έχω επηρεαστεί πολύ από τη Ρωσική λογοτεχνία του 19ου αιώνα, ιδιαίτερα από τον Ντοστογιέφσκι, καθώς και από Έλληνες πεζογράφους των αρχών του 20ου αιώνα (όπως Κώστα Χατζόπουλο, Κωσταντίνο Θεοτόκη, Ν. Καζατζάκη και άλλους).
Ο κορονοϊός έστρωσε κόκκινο χαλί στο διαδίκτυο σε περισσότερο κόσμο από ότι παλιότερα. Είδαμε διαδικτυακές βιβλιοπαρουσιάσεις, θεατρικά έργα, συναυλίες, συζητήσεις κάθε είδους. Χάσαμε όμως το άγγιγμα, τον καφέ, τη συζήτηση μετά από μια ταινία. Πώς βίωσε ο Κώστας Λίχνος όλη αυτή την κατάσταση δημιουργικά;
Η πανδημία, ενίσχυσε τις τάσεις απομονωτισμού, αλλά η σημερινή αποξένωση των ανθρώπων είναι πολύ πιο βαθιά και ριζική. Δεν περιορίζεται σε αυτό που λέμε μοναχικότητα ή εσωστρέφεια, αλλά προχωρά σε αποξένωση του ανθρώπου από τον ίδιο του τον εαυτό και αυτό είναι ένα φαινόμενο αρκετά σύνθετο.Η αποξένωση είναι βαθύτατη, πολυδιάστατη και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με ημίμετρα (όποια κι αν είναι αυτά). Οι αλλαγές στο τρόπο ζωής μας που επιβλήθηκαν από το ξέσπασμα της πανδημίας ήταν σημαντικές. Κάθε αλλαγή της κανονικότητας, μπορεί να κινητοποιήσει τη σκέψη και να πυροδοτήσει την καλλιτεχνική έκφραση. Κι αυτό είναι κάτι που το είδαμε έντονα το τελευταίο διάστημα. Ανθρώπους να προσπαθούν να εκφραστούν μέσα από τις τέχνες δηλαδή. Για μένα προσωπικά, στην περίοδο του εγκλεισμού, το γράψιμο ήταν μια πολύ ωφέλιμη και δημιουργική διαδικασία, πραγματική διέξοδος.
Ποια είναι η γνώμη σου για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
Ευχαριστώ πολύ το Bookia που δίνει το βήμα στους συγγραφείς για να προβάλλουν το έργο τους. Είναι ένα κοινωνικό δίκτυο που κάνει πολύ καλή δουλειά φέρνοντας μας σε επαφή με τους αναγνώστες.
Πριν κλείσουμε την κουβέντα μας θα ήθελα να μου πεις τι σχεδιάζεις συγγραφικά για το μέλλον;
Αυτή τη στιγμή δε δουλεύω σε κάτι καινούριο, έχω αρκετά έργα στο συρτάρι μου που απαιτούν την προσοχή μου και θα ήθελα στο επόμενο διάστημα να τα επιμεληθώ (Διηγήματα, Νουβέλες, μυθιστορήματα κλπ) ώστε να είναι έτοιμα για να εκδοθούν.
Κώστα Λίχνε σε ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα μας και σου εύχομαι να αγαπηθεί το www.Dialogos.gr από τους αναγνώστες και να τους προβληματίσει. Ίσως, είναι μια ευκαιρία να αλλάξουμε ολίγον τον τρόπο ζωής μας και να δούμε τον Άνθρωπο.
Σ’ ευχαριστώ κι εγώ Μάγδα, και σου εύχομαι το βιβλίο σου "Πατρίδα ξένη" -το οποίο διάβασα πρόσφατα και το συστήνω- να συνεχίσει να ταξιδεύει και να αγαπηθεί!