Την Καλλιόπη Αναστασάκη τη γνώρισα στην Τήνο, σε μια άλλη βιβλιοπαρουσίαση, της Εύας Λούμπα, όπου ήταν ομιλήτρια. Διάβασα το πρώτο της βιβλίο «Με πέδικλα», από τις εκδόσεις Γραφομηχανή και την αναζήτησα για να μας αυτοσυστηθεί.
Κυρία Αναστασάκη ευχαριστώ για τη συνέντευξη, για λογαριασμό του Bookia. Τι σημαίνει για σας η Τήνος και ήρθατε να εγκατασταθείτε στο νησί, γράφοντας το πρώτο σας βιβλίο και ποια ήταν αφορμή για να γραφτεί;
Καλησπέρα κυρία Παπαδημητρίου, αγαπητή μας Μάγδα. Ας ξεκινήσω με ένα αληθινό «ευχαριστώ» για τη διάθεση και την πρότασή σας για το πρώτο μου μυθιστόρημα στη συγγραφική μου έως σήμερα παρουσία και εμμέσως της αυτοπαρουσίας μου.
Τι σημαίνει για εμένα το νησί μου; Επιλογή και σταθμός της οικογενειακής μου ζωής. Το μεγάλωμα των παιδιών μου. Τις ανάκατες μυρωδιές της θάλασσας με το θυμάρι. Της παρθένας του γης τα χώματα, με τ' αγιασμένα πατήματα να υποδέχονται πιστούς και να ξυπνούν τις πατρικές μου μνήμες από παιδί. Τα πρώτα μου καλοκαίρια, τους λουκουμάδες στον παλιό δρόμο της Παναγίας, το βίντζι και οι βουτιές απ’ το μώλο, τις αλάνες και τους πρώτους μου έρωτες με τη ζωή και τις γέννες της. Η Τήνος είναι ό,τι κουβαλάει η ψυχή μου. Ότι λαχταράει το βλέμμα μου. Ό,τι ξεκουράζει τη φθορά της καθημερινότητάς μου. Ένα βλέμμα στραμμένο σ’ όποιο σημείο της είναι αρκετό. Αγαπάω το νησί αυτό. Είναι η γη μου.
Γνωρίζω καλά πως οι συγγραφείς που ζουν μακριά από τους εκδοτικούς οίκους, δεν έχουν τα πλεονεκτήματα που έχουν οι Αθηναίοι ομότεχνοι. Πώς είναι για σας να δημιουργείτε στην Τήνο; Απομόνωση ή ευλογία;
Αναμφίβολα είναι ευλογία ο τόπος αυτός. Και είναι ευλογία γιατί σ’ αυτόν αντικρίζεις μονάχα τέχνης γεννήματα. Όλα τα υπόλοιπα που αναφέρεται από την «απομόνωση» της περιφέρειας γιατί φυσικά και υπάρχουν. Όμως μένουν για εμένα στο περιθώριο. Ο ευλογημένος αυτός τόπος μόνο δρόμους δημιουργίας μπορεί να ανοίξει. Αρκεί φυσικά να θέλεις να τους διαβείς. Ναι, είναι δυσκολότερη η επικοινωνία και η ενημέρωση σε σχέση με τους ομότεχνους μου της Αθήνας και άλλων ίσως πλουσιότερων σε δυνατότητες ενημέρωσης πόλεων. Αυτό θα απαντούσα γρήγορα και συμβατά. Έχω όμως και μια δική μου απάντηση κρυμμένη στο πίσω μέρος του μυαλού μου που με βοηθά να αντιπαρέρχομαι τα ανάλογα. «Η δημιουργία θα λάβει σάρκα και οστά έτσι ή αλλιώς. Θα βρει τα πατήματά της, έτσι ή αλλιώς. Μένω σε αυτό μιας και αυτό που τα μάτια μου αντικρίζουν καθημερινά ως «δημιουργία της φύσης» δεν αντικαθίσταται με τίποτα. Πιστέψτε με.
Για να γνωρίζει ο κόσμος, πέδικλα βάζουμε στα ζωντανά για να μην κάνουν ζημιές στις παραγωγές. Μπαίνουν πέδικλα και στις ανθρώπινες ψυχές;
Νομίζω ότι θα αντιστρέψω την ερώτηση με ερώτηση και μάλιστα σύντομη. «Δεν μπαίνουν πέδικλα στις ανθρώπινες ψυχές;» Και φυσικά πεδικλώνονται οι ψυχές μας. Είναι σπάνιο έως αδύνατον να μη συμβαίνει αυτή η αιματηρή, άγρια πράξη, ηθελημένα ή αθέλητα στον άνθρωπο από τον άνθρωπο.
Γράφετε στη σελίδα 257: «Οι αλυσίδες για όποιο λόγο κι αν δέσουν τον άνθρωπο, το ίδιο πονάνε, απ’ όποιο υλικό κι αν είναι φτιαγμένες». Αυτή είναι η φράση που σας οδήγησε στον τίτλο του βιβλίου;
Μια επεξήγηση ίσως του τίτλου. Για αυτές τις αλυσίδες μιλάμε, τις πολύχρωμες, τις καμουφλαρισμένες, τις ζαχαρωτές, τις στολισμένες με γλυκιά σοκολάτα, τις αλυσίδες της αγάπης και της προστασίας. «Για το καλό σου». Πόσο γνωστή μας είναι άλλωστε αυτή η φράση. Όμως όχι δεν είναι η φράση που με οδήγησε στην επιλογή. Είναι ο τίτλος που κάπως στη σελίδα αυτή επεξηγείται.
Η ιστορία είναι πραγματική ή μυθοπλαστική; Ανήκουμε στην ίδια γενιά που μεγαλώσαμε περίπου όπως οι ήρωες του βιβλίου σας. Με τα μη, τα πρέπει, την υπακοή, τα θέλω τους, την καταπίεση τη δική μας γιατί έτσι ήταν. Υπάρχουν προσωπικά βιώματα μέσα σ’ αυτό το βιβλίο;
Η ιστορία στα «Πέδικλα» είναι καθαρά μυθοπλαστική χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι επιρροές οι βιωματικές και όχι μόνο του συγγραφέα δεν επηρεάζουν ενίοτε όπως και στο έργο αυτό, τη γραφή του, δεν ερεθίζουν ανάλογα τη σκέψη του, τη φαντασία και την εξέλιξη της πλοκής στο έργο του.
Η γιαγιά Αναστασία και οι κόρες της Ουρανία και Αφροδίτη, ο κύριος Διονύσης, ο Αχιλλέας και η Άννα, ο Μενέλαος, η Διώνη, ο Λίνος, ο παπα-Ντίνος και φυσικά η Εύα και ο Μάριος έζησαν σ’ ένα τέτοιο ανθρώπινο παραμύθι. Έντονα συναισθήματα αλλά και πολλά λάθη. Ολοζώντανοι ήρωες που συγκινούν, που ανακαλύπτουμε κρυμμένα κομμάτια του εαυτού μας. Θα χαρακτηρίζατε κοινωνικό ή ψυχογραφικό το μυθιστόρημα σας;
Δε θα μπορούσα να αποκλείσω και τους δύο χαρακτηρισμούς σας ως προς το μυθιστόρημα. Εάν το χαρακτήριζα βαθειά κοινωνικό με έντονη διάθεση ψυχογραφικής παρουσίας ανθρώπινων χαρακτήρων, θα ήταν υπερβολή;
Το ότι δε δίνετε το στίγμα του τόπου όπου εκτυλίσσεται η ιστορία, είναι δική σας επιλογή; Πιστεύετε ότι είναι περιττή η αναφορά του;
Ναι, είναι επιλογή μου. Δε θεωρώ ότι αναφερόμενη σε κάποιον συγκεκριμένο νησιώτικο τόπο θα προσέδιδε κάτι επιπλέον στο έργο και στον λόγο της δημιουργίας του. Η ιστορία της Ουρανίας και της οικογένειάς της θα μπορούσε να λάβει χώρα, να υπάρξει σε όποιο σημείο του ελλαδικού νησιωτικού χώρου και με μικρές αλλαγές στην πατρίδα μας γενικότερα. Στοιχεία της κοινωνίας μας τότε, τώρα, της κουλτούρας μας, της παράδοσής μας.
Έχετε παρακολουθήσει μαθήματα δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας. Θεωρείτε πως είναι απαραίτητα αυτά τα μαθήματα για ένα νέο συγγραφέα ή συμπληρωματικά του ταλέντου του;
Ολοκλήρωσα το μεταπτυχιακό της δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας και είμαι ιδιαίτερα ευτυχής για αυτό. Το διαζευκτικό στην ερώτησή σας θα το παραλείψω μιας και τα πανεπιστημιακά εφόδια που ο νέος συγγραφέας αλλά και ο ήδη εκτιθέμενος λαμβάνει από τις ανάλογες σπουδές είναι αναμφίβολα συμπληρωματικά του ταλέντου του. Το ταλέντο καλλιεργείται, ενδυναμώνεται και εξοπλίζεται με εκείνες τις τεχνικές γραφής και τις γνώσεις σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο που αν μη τι άλλο εξασφαλίζουν την ποιότητα και την αρτιότητα στη δημιουργία. Η συγγραφή είναι τέχνη που προϋποθέτει τεχνική και η τεχνική μαθαίνεται. Πιστεύω ακράδαντα ότι εάν το ταλέντο υπάρχει βρίσκει μέσω της σπουδής βήματα να ακολουθήσει, τρόπους να εκφραστεί.
Πρωταγωνιστές στο μυθιστόρημα σας, εκτός από τους ήρωες σας είναι το καλό και το κακό, ο θύτης και το θύμα, η μοναξιά, ο έρωτας, ο θάνατος. Ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε στους αναγνώστες σας; Αν θέλετε, τι θα κερδίσουν διαβάζοντας το;
Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου αναφέρεται ότι στον κύκλο της ζωής, το μόνο που δεν αλλάζει είναι η πάλη του ανθρώπου ανάμεσα στο καλό και στο κακό, στο αγαθό και στο υποχθόνιο, με την αγάπη ως πρόσχημα ή ως αλήθεια άλλοτε να δυναμώνει κι άλλοτε να καταστρέφει και να παρασέρνει μαζί της ότι συναντά. Ανεμοστρόβιλος, κακό όνειρο. Αν συναντήσεις δικές σου σκέψεις, πράξεις, μνήμες, αν αναγνωρίσεις λέξεις, φράσεις που έχτισαν ή στοίχειωσαν κάπως έτσι ή ακριβώς έτσι και τη δική σου ζωή μέσα στις σελίδες και στις ζωές των ηρώων του μυθιστορήματος, η ανάγνωση θα έχει νόημα ύπαρξης. Κι αν όχι το μυθιστόρημα θα έχει χτίσει το οικοδόμημά του και θα είναι διαθέσιμο έτσι ή αλλιώς για συγκατοίκηση ακόμα και σε έναν ενδιαφερόμενο.
Πόσο εύκολα δέχονται τα παιδιά σήμερα την αφήγηση ενός παραμυθιού, αφού είναι «κολλημένα» σε μια οθόνη υπολογιστή ή κινητού; Πόσα περιθώρια υπάρχουν σ’ ένα παιδαγωγό να ενισχύσει τη φαντασία και τον λόγο;
Το παραμύθι είναι η μόνη λύση, η μόνη τροφή που πραγματικά μεγαλώνει την ψυχή και τον νου του ανθρώπου. Η φαντασία αδυνατίζει ολοένα κι είναι όμως παράλληλα ένα άσπαρτο χωράφι. Ο Παιδαγωγός μπορεί και οφείλει να προσπαθεί για τη σπορά του. Ο Παραμυθάς από την άλλη έχει τόση δύναμη στα χέρια και στα μάτια του που, ναι, μπορεί να τα καταφέρει.
Πιστεύετε πως το Ελληνικό αναγνωστικό κοινό μπορεί να επιλέξει από τα χιλιάδες βιβλία που εκδίδονται συνεχώς; Μήπως είμαστε περισσότεροι οι συγγραφείς από τους αναγνώστες;
Ότι και να διαβάσουμε θα είναι καλύτερο από το τίποτα. Ελπίζω και εύχομαι στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης για τον καθένα μας ώστε να επιλέξουμε, να δοκιμάσουμε, να γνωρίσουμε, να απορρίψουμε, να ταυτιστούμε.
Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
Μια φωνή στον γνωστό και στον άγνωστο εκφραστή αυτής της τέχνης του λόγου. Μια φωνή αμερόληπτη που μόνο στόχο της έχει την ευκαιρία και τη συμβολή στην παρουσία του καλού βιβλίου. Μια φωνή για τους ενδιαφερόμενους και με διάθεση προβληματισμού αναγνώστες με την κατάρριψη των στερεότυπων απόψεων και τάσεων. Ευχαριστώ για την ευκαιρία.
Έχετε συμμετέχει σε διάφορες συλλογικές δουλειές των εκδόσεων Γαβριηλίδη, Οσελότου και Γραφομηχανής. Το εν λόγω βιβλίο είναι το πρώτο σας μυθιστόρημα. Υπάρχουν στο συρτάρι νέες ιδέες κι αν μπορείτε ν’ ανακαλύψετε, με ποιο είδος θέλετε να συνεχίσετε τη συγγραφική σας πορεία;
Δουλεύω από παιδί στοιχίζοντας στον χώρο μου βιβλία και σημειώσεις. Ευτυχώς, είχα αυτήν την ιδιαιτερότητα να κρατώ κάθε λέξη μου στα συρτάρια. Αυτό με βοήθησε και στις μετέπειτα στάσεις μου στον χώρο της γραφής. Για να παρουσιάσω μία δουλειά μου, όντας εξαιρετικά σχολαστική ως άτομο, είμαι σχεδόν έτοιμη και για την επόμενη. Ναι, ετοιμάζω το δεύτερο μυθιστόρημά μου, με προτεραιότητα χρονική ως προς την έκδοση, ενός αγαπημένου παραμυθιού που θα είναι στα βιβλιοπωλεία μας με ούριους ανέμους την περίοδο των Χριστουγέννων και με τίτλο «η Τάτα η πατάτα και η Ζαμπέτα η μαύρη Γάτα».
Ευχαριστώ πολύ κυρία Αναστασάκη για την κουβέντα μας και σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το πρώτο σας λογοτεχνικό πόνημα.
Δημοσιεύθηκε στο Bookia