Χλόη Κουτσουμπέλη, μιλάει στη Μάγδα Παπαδημητρίου

chloe koutsoumpeli

Η Χλόη Κουτσουμπέλη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1962. Σπούδασε νομική στο ΑΠΘ και εργάστηκε για δεκαοκτώ χρόνια στον τραπεζικό τομέα. Το 1984 σε ηλικία 22 ετών, εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο "Σχέσεις σιωπής" (εκδ. Εγαντία).

Κυκλοφορούν στο διαδίκτυο οι τέσσερις πρώτες ποιητικές της συλλογές σε e-book καθώς και δύο ακόμα ηλεκτρονικά βιβλία. Το 2013 εκδόθηκε στον Καναδά μία ανθολογία ποίησης με τίτλο "Cloe and Alexandra", εκδόσεις Libros Libertad, που περιλαμβάνει ποιήματα δικά της και της Αλεξάνδρας Μπακονίκα μεταφρασμένα στα αγγλικά από τον Μανώλη Αλυγιζάκη.

Είναι μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, της Εταιρείας Συγγραφέων και του Κύκλου Ποιητών. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα Ιταλικά και δημοσιευτεί στο ιταλικό περιοδικό "Voce de la luna", στα Βουλγαρικά (περιοδικό "Πάροδος", τεύχος 47), στα Γερμανικά και στα Γαλλικά.

Με αφορμή την έκδοση της νέας ποιητικής συλλογής «Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον» από τις εκδόσεις Πόλις, αναζήτησα την Ποιήτρια Χλόη Κουτσουμπέλη για μια κουβέντα για τη συλλογή της και όχι μόνο.

Κυρία Κουτσουμπέλη ευχαριστώ που δεχτήκατε να μου παραχωρήσετε συνέντευξη για λογαριασμό του Bookia.Έχετε γράψει δέκα ποιητικές συλλογές, δυο μυθιστορήματα και δυο θεατρικά έργα.

Ποιο είδος σας εκφράζει περισσότερο; Να υποθέσω η Ποίηση;

Όλα τα είδη γραπτού λόγου συγκοινωνούν μεταξύ τους, πολλές φορές μπερδεύονται και συγχωνεύονται, τα όρια δεν είναι πάντα ευδιάκριτα γιατί η γραφή είναι ρευστή και ζωντανή. Όμως ναι η Ποίηση με εκφράζει περισσότερο, είναι μία άλλη ματιά, είναι η συνομιλία με τον Άλλο Κόσμο.

Ο Γέιτς είχε πει πώς: Ό,τι μπορεί να εξηγηθεί δεν είναι ποίηση. Πιστεύετε πως αυτός είναι ο λόγος που το μυθιστόρημα υπερτερεί της Ποίησης; Επειδή οι αναγνώστες δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα νοήματα των Ποιητών;

Δεν νομίζω ότι θα πρέπει να αναφερθούμε στο μυθιστόρημα και στην ποίηση συγκριτικά. Υπάρχουν δυσανάγνωστα και δύσκολα μυθιστορήματα, ερμητικά και επτασφράγιστα ποιήματα. Η δική μου άποψη για τη γραφή είναι ότι και ο πεζογράφος και ο ποιητής πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και τον αναγνώστη τους χωρίς αυτό όμως να υποβαθμίζει την ποιότητα του έργου τους.

Ζούμε στην εποχή της ταχύτητας, της εύκολης πληροφορίας, της επιβίωσης του ανθρώπου που δυστυχώς είναι το πρωταρχικό πρόβλημα στη σημερινή κοινωνία. Ενώ δεν διαβάζουμε Ποίηση, η εκδοτική αγορά πλημμυρίζει ολοένα με ποιητικές συλλογές. Πώς μπορείτε να το εξηγήσετε αυτό το φαινόμενο;

Ότι προφανώς κάποιοι εξακολουθούν μέσα στους αιώνες να διαβάζουν και να γράφουν ποίηση γιατί είναι μία γλώσσα τόσο συγγενική με την γλώσσα του ονείρου και αναπνέει μέσα στα κύτταρά μας.

Τι συμβολίζει για σας ο ποιητής Όμικρον;

Συμβολίζει τον κάθε ποιητή και την κάθε ποιήτρια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα γιατί για μένα η ποίηση είναι ένα τεράστιο υφαντό και καθένας μας πλέκει, κεντά, υφαίνει και ένα του κομμάτι. Είναι γυμνή η μοναξιά του ποιητή Όμικρον, γιατί οι ποιητές εκτίθενται και εκθέτουν γυμνή τη ψυχή τους στο χαρτί.

Στα ποιήματά σας δίνετε φωνή σε ποιητές όπως ο Καββαδίας, ο Λόρδος Μπάυρον, ο Σολωμός, ο Κώστας Καρυωτάκης, ο Κώστας Κρυστάλλης, σε ποιήτριες όπως η Σύλβια Πλαθ, σε ζωγράφους όπως ο Βαν Γκογκ. Τι σημαίνουν για σας αυτά τα πρόσωπα;

Μου δίνουν την ευκαιρία να μιλήσω για το κοινό βίωμα της γραφής, για τον πόνο και την οδύνη της δημιουργίας, για το πάθος του έρωτα και τον προαιώνιο φόβο του θανάτου, θέματα που απασχόλησαν όλους αυτούς τους σπουδαίους καλλιτέχνες. Προσπαθώ να μοιραστώ κάποιες φέτες από τη ζωή τους και να αναδείξω την ανθρώπινη πλευρά τους, σε κάποιες περιπτώσεις να τους δικαιώσω ή να τους κατανοήσω καλύτερα, να ερμηνεύσω ίσως τη στάση και τη συμπεριφορά τους. Θα χαρακτήριζα αυτό το βιβλίο ως μία συλλογή ποιημάτων ποιητικής στα οποία γίνεται μία προσπάθεια να εξετάσω το θέμα της γραφής σε όλες της τις εκφάνσεις και τις διαστάσεις, με όλα τα θεωρητικά και πρακτικά της προβλήματα. Ένιωσα ότι τα συναισθήματα των δημιουργών αυτών και η περιπέτεια των βιωμάτων τους μπορούσαν να με βοηθήσουν να καταδείξω πόσο μόνος αισθάνεται κάθε ποιητής και κάθε δημιουργός μέσα στον ξένο κόσμο που τον περιβάλλει.

Στο ποίημα σας «Οι πέντε συμβουλές του Κώστα Καρυωτάκη» γράφετε «ποτέ όμως ότι είστε ποιητής. Θα υποφέρετε αιώνια». Μπορούμε να το λάβουμε ως ένα παράπονο της ποιήτριας; Είναι η έλλειψη παιδείας απέναντι στην Ποίηση;

Είναι ίσως μία αδέξια προσπάθεια της ποιήτριας να κάνει χιούμορ. Όχι δεν έχω παράπονο που είμαι ποιήτρια. Κάποια χρόνια προσπάθησα πολύ να μην είμαι και να γίνω ένα άτομο φυσιολογικό και ισορροπημένο. Απέτυχα όμως και από τότε έχω αποδεχτεί τη μοίρα μου. Άλλωστε δεν ξέρω πώς να μην είμαι.

Τι θέση έχει η μνήμη στην Ποίηση σας;

Η μνήμη ατομική και συλλογική για την Ποίηση είναι ότι τα κάρβουνα για τη φωτιά ή η απέραντη θάλασσα για το ψάρι. Τα δικά μου ποιήματα δεν αποτελούν εξαίρεση, τροφοδοτούνται από τις αναμνήσεις μου που διαθλώνται μέσα από τους στίχους για να μετατραπούν σε καθολικό βίωμα.

Ποια πιστεύετε πως είναι η λέξη-κλειδί σ’ αυτή την ποιητική συλλογή ώστε να παρακινηθεί ο αναγνώστης να τη διαβάσει και να νιώσει τους κραδασμούς της ψυχής σας;

Νομίζω ο τίτλος της.

Είστε Αντιπρόεδρος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης, μια ιστορική εταιρία που ως ιδρυτικά της μέλη είχε σημαντικές μορφές της Ελληνικής λογοτεχνίας όπως ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Νίκος – Αλέξης Ασλάνογλου, ο Τάκης Βαρβιτσιώτης, ο Γιώργος Θ. Βαφόπουλος, ο Γιώργος Θέμελης, η Ζωή Καρέλλη, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, ο Πέτρος Σ. Σπανδωνίδης, ο Βασίλης Φράγκος. Ποια είναι η δική σας συλλογική ευθύνη απέναντι τους; Προσπαθείτε να συνεχίσετε το έργο τους;

Στα πέντε χρόνια της θητείας μας ως Δ.Σ. της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης προσπαθήσαμε να τιμήσουμε την πραγματικά βαριά κληρονομιά που μας άφησαν αυτοί οι σπουδαίοι λογοτέχνες. Διοργανώσαμε εκδηλώσεις, θεατρικά συμβάντα σε συνεργασία με το Κρατικό θέατρο Βορείου Ελλάδος, μία ημερίδα με θέμα «Η Λογοτεχνία του τόπου ή ο Τόπος της λογοτεχνίας», στήσαμε πανό στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με στίχους ποιητών για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και γενικά προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε με το ευρύτερο σύνολο της πόλης και της κοινωνίας.

Στα τελευταία γεγονότα που έγιναν στον χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, η ΕΛΘ πήρε θέση με μια πολύ ηχηρή ανακοίνωση που φυσικά τη χειροκρότησα. Είστε η μόνη ένωση Λογοτεχνών που παίρνει θέση στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Στο διάβα της ιστορίας οι λογοτέχνες ήταν πάντα μπροστάρηδες στα δύσκολα χρόνια για τη χώρα. Αν δεν μάχονται οι λογοτέχνες που έχουν την πένα ως όπλο, από πού αλλού μπορεί να περιμένει ο λαός μας;

Εμείς απλώς ακολουθήσαμε τη βαριά κληρονομιά των προκατόχων μας. Αισθανθήκαμε ότι δεν ήταν δυνατόν εμείς ως λογοτέχνες που προασπίζουμε την ελευθερία του λόγου να μείνουμε αδρανείς σε μία τόσο κραυγαλέα περίπτωση καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης.

Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Πιστεύω ότι είναι σημαντικό το ότι φέρνετε τους λογοτέχνες και τα έργα τους σε επαφή με το αναγνωστικό τους κοινό και ότι έτσι προωθείτε την υπόθεση της λογοτεχνίας.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα που έχετε ιεραρχήσει ως Εταιρία Λογοτεχνών να απαιτήσετε από το Υπουργείο Πολιτισμού σχετικά με τα δικαιώματα των συγγραφέων;

Επιθυμία μας θα ήταν να προωθήσουμε τη λογοτεχνία σε όλα τα επίπεδα, να έρθουμε σε επαφή με τους Βαλκάνιους πρώτα πρώτα συναδέλφους μας και ύστερα να γίνουν διεθνείς συναντήσεις και εκδηλώσεις, να υπάρξουν μεταφράσεις των βιβλίων Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών ώστε να συναντηθούμε πνευματικά με τους ομοτέχνους μας σε όλο τον κόσμο. Φυσικά αυτό καμία ένωση λογοτεχνών δεν μπορεί να το καταφέρει χωρίς την υποστήριξη του Υπουργείου πολιτισμού.

Πιστεύετε πως πρέπει να υπάρχει μια δικλείδα ασφαλείας προστατεύοντας τον αναγνώστη από τα χιλιάδες βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο; Από ότι γνωρίζω, οι συγγραφείς και τα έργα τους στο εξωτερικό περνούν από μια επιτροπή που τα εγκρίνει αλλά και χρηματοδοτεί, παρουσιάζοντας τα έργα τους στο αναγνωστικό κοινό. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάτι ανάλογο με αποτέλεσμα να χάνονται τα μικρά διαμάντια επειδή δεν υπάρχουν δημόσιες σχέσεις ενώ άλλα φτάνουν στην κορυφή χωρίς ιδιαίτερη λογοτεχνική γραφή. Μπορεί να γίνει κάτι ανάλογο στη χώρα μας; Πιστεύετε πως θα είναι φρένο στην καλλιτεχνική έκφραση;

Δεν είμαι ενήμερη για την ύπαρξη μίας τέτοιας επιτροπής στο εξωτερικό. Όμως δεν πιστεύω ότι η λύση είναι να υπάρξει μία επιτροπή που θα ασκεί έναν τύπο λογοκρισίας στα βιβλία που θα πρέπει να κυκλοφορούν. Πιστεύω ότι η λύση είναι να ωριμάσει ο αναγνώστης ώστε να μπορεί να διακρίνει μόνος του την ποιότητα του βιβλίου που θα διαβάσει και αυτό βέβαια έχει σχέση με την Παιδεία και με το πώς διδάσκεται η λογοτεχνία στα σχολεία.

Πώς βιώνει τον εγκλεισμό η Χλόη Κουτσουμπέλη; Είναι δημιουργική περίοδος; Οι αναγνώστες θα περιμένουν να διαβάσουν ποίηση ή πεζό;

Ναι είναι δημιουργική περίοδος για μένα γιατί παρά το σκοτάδι που μας περιβάλλει ή ίσως εξαιτίας του, διαβάζω και γράφω πολύ. Ενώ η ποίηση είναι για μένα μία διαρκής κατάσταση, μέσα σ’ αυτή την περίοδο ασχολήθηκα και με τον πεζό λόγο με ένα μυθιστόρημα που ετοιμάζω.

Καλοτάξιδη κυρία Κουτσουμπέλη η νέα σας ποιητική συλλογή. Οι αναγνώστες το μόνο που θα έχουν να κάνουν είναι να ξεκλειδώσουν τις λέξεις των ποιημάτων της και να νιώσουν βαθιά τους κραδασμούς της ψυχής της.

Δημοσιεύθηκε στο Bookia