Ο Φάνης Παπαγεωργίου μιλά για Ποίηση και όχι μόνο...

Ο Φάνης Παπαγεωργίου μιλά για Ποίηση και όχι μόνο... στη Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη.  

Αρμύρα

Τα πορτοκαλόχερά της
βούλιαζαν στους αέρηδες
καταβρόχθιζαν τα δάκρυα
και τους συριγμούς της Κυριακής
όταν ανέβαινε και κατέβαινε με το σκοτάδι της την πλατεία
ξάφριζε περαστικούς και πνοές
φώτιζε το χειμώνα με το πυροφάνι
τύλιγε τη γη καθώς ξεχείλιζε σε δίχτυα
πριν πέσει μαζί της στη θάλασσα
στριμωχτά στο χέρι της νύχτας έσερνε το μπαλόνι της
και κατέβαζε από τα ράφια του ουρανού τα άστρα
για να βάλει δεξιά και αριστερά
στα μανίκια της
τους ληστές

(Η θάλασσα με τα 150 επίπεδα)

Ε: Φάνη Παπαγεωργίου ευχαριστώ για τη συνέντευξη που μου παραχωρείς στο Bookia. Γεννήθηκες το 1986 σε μια Ελλάδα που ζούσε άνετα και δημιουργείς σε μια Ελλάδα που πληγώνει τη νέα γενιά και τη διώχνει στην Ευρώπη κι όχι μόνο. Ανήκεις στη γενιά της αμφισβήτησης και γράφεις Ποίηση, τη παραπονεμένη τέχνη αφού ζούμε σε μια αντιποιητική εποχή. Μίλησε μου για το πώς νιώθεις εσύ ως νέος ποιητής; Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσης σου;

Εγώ σε ευχαριστώ Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη! Τη δικιά μας γενιά την αποκάλεσαν χαμένη. Χαμένη κυρίως γιατί παραμένουν άλυτα βασικά ζητήματα της επιβίωσης, με μοναδική εναλλακτική την «οικειοθελή» φυγή στο εξωτερικό. Η γενιά αυτή δεν μπορεί να ενσωματωθεί στον τρόπο ζωής της φυγής και της απώλειας. Και μιλάμε για απώλεια εννοώντας τόσο την απώλεια των κοινωνικών προσδιορισμών ενός νέου ανθρώπου όσο και την αδυναμία «αξιοπρεπούς διαβίωσης». Σε αυτό το έδαφος, παρατηρείται μια στροφή προς τις «καλές τέχνες» είτε με όρους διεξόδου και ατομικής έκφρασης είτε με εκείνους της άρνησης του βιωμένου κόσμου. Το βέβαιο είναι, ότι δημιουργεί το υπόστρωμα ούτως ώστε να ξαναγίνει η καλλιτεχνική δημιουργία, κοινωνική πρακτική - μια κοινωνική πρακτική, η οποία θα υφαίνει τους όρους υπέρβασης της δυστοπίας μέσα από την λαϊκή και κοινωνικά προσανατολισμένη αφήγηση για τον κόσμο. Προσωπικά, θα ήθελα να μπορώ να συνδυάσω τη «μελαγχολία» της απώλειας με τη φλόγα νοηματοδότησης του κόσμου σε μια ριζική νέα σελίδα όπου να ενυπάρχουν αρχετυπικές εκφράσεις της ανθρωπότητας. Άρα, έχουμε και λέμε, ρήξη και ανατροπή, έρωτας, ανθρώπινες ανάγκες, δηλαδή ένα αφήγημα για τη ζωή. Να βρούμε τη γλώσσα που συνομιλεί με τα συναισθήματα που προκύπτουν από το χώρο που παραμένουμε, να βρεθούμε συλλογικά στους κοινούς τόπους όπου η ίδια η ζωή, οι ιδέες και τα βιώματα της θα γίνονται πεδίο διαμοιρασμού, να βρούμε τη συντροφιά και τη συλλογικότητα.

Ε: Εκτός από Ποιητής είσαι και οικονομολόγος. Πώς ταιριάζουν αυτά τα δυο, πώς διεισδύει η Ποίηση στο χώρο της οικονομίας;

Η πολιτική οικονομία δεν είναι, κατά την άποψη μου, αυτό που φαντάζεται κανείς. Δεν είναι δηλαδή μια λογιστική των αριθμών που κυνηγάει στόχους, ΑΕΠ, επενδύσεις κ.ο.κ. Είναι αντιθέτως, μια διαδικασία ολόπλευρης κατανόησης του κόσμου, μια κοινωνική επιστήμη η οποία αρθρώνεται από τη μια, στη φιλοσοφία και από την άλλη στα μαθηματικά. Έτσι, κρατώντας αυτόν τον ορισμό, στον οποίο οι άνθρωποι δεν αποτελούν πλέον αριθμούς σε στατιστικές, αλλά δρώντα υποκείμενα που συνυπάρχουν σε κοινωνίες, δεν μπορώ να δω γιατί η ποίηση και η πολιτική οικονομία δεν συγκλίνουν. Συγκλίνουν στην λογική ότι διεξάγουν μια μάχη για την επανεφεύρεση της κοινωνίας. Η πολιτική οικονομία αντιστρατεύεται τον ορθό λόγο της ατομικής ωφέλειας και την παράδοση άνευ όρων σε μια εξουσία του κεφαλαίου και με όμοιο τρόπο, η ποίηση εμφορείται και γεννιέται μέσα από την αλληλεπίδραση με την κοινωνία, αντιπαλεύοντας συνάμα τη ζοφερή καθημερινότητα και τον ορθό της λόγο, όπως λέει και ο Μισέλ Φουκώ.

…Μέσα στα λογής ποτήρια
οι ανάσες του λαού
στελεχώνουν το λαϊκό εργατικό κράτος
συμμετρικά
με λαϊκή αταξία

(Κράτος-Σύμπτωση -Η θάλασσα με τα 150 επίπεδα)

Ε: Αν και δεν μου αρέσουν καθόλου τα οικονομικά αλλά η Ποίηση οφείλω να σε ρωτήσω και για την επιστημονική σου ταυτότητα ώστε να γνωρίσουν οι αναγνώστες ότι συμμετείχες συγγραφικά στο βιβλίο «Σχολές σκέψης και οικονομικές διακυμάνσεις» από τις εκδόσεις Συμμετρία . Μίλησε μας για το βιβλίο αυτό.

Στο προαναφερθέν πλαίσιο η πολιτική οικονομία συνιστά μια διαφορετική επιστημονική «ήπειρο». Έτσι το βιβλίο «Σχολές σκέψης και οικονομικές διακυμάνσεις» τοποθετείται σε εκείνη την σφαίρα των οικονομικών που προσεγγίζει την επιστημολογία και τη φιλοσοφία. Είναι ένα βιβλίο στο οποίο γίνεται μια εκτενής συζήτηση πάνω στις διάφορες προσεγγίσεις, δεδομένου ότι η Οικονομική Επιστήμη δεν εξελίχθηκε «γραμμικά», αλλά χρησιμοποιήθηκαν διάφορες μέθοδοι, άρρηκτα συνδεδεμένες με τις ιδέες που οι οικονομολόγοι επιθυμούσαν να αναπτύξουν καθώς και τις επιδιώξεις τους. Αποτελεί μέρος του διδακτορικού μου με τον καθηγητή μου Παναγιώτη Μιχαηλίδη, ο οποίος είναι και ο συν-συγγραφέας, και έχει την μορφή ακαδημαϊκού συγγράμματος.

Ε: Από πότε άρχισες να γράφεις Ποίηση και ποιας εποχής ποιήματα περιλαμβάνονται στο πρώτο σου ποιητικό βιβλίο «Πλυντήριο άστρων» που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Λογότεχνον;

Άργησα πολύ να γράψω ποίηση. Δεν είχε τύχει; Δεν ήμουν έτοιμος; Δεν ξέρω. Την αγαπούσα καθώς τη διάβαζα, όσο αγαπούσα βέβαια και τη λογοτεχνία εν γένει. Στο «Πλυντήριο Άστρων» περιλαμβάνονται ποιήματα της διετίας 2011-2013. Φυσικά, δεν μου ήρθε κάποιου είδους επιφοίτηση καθώς είχα ξαναδοκιμάσει να γράψω, με αποτελέσματα «τρομαχτικά»! Διαβάζοντας και δοκιμάζοντας ένιωσα «πιο έτοιμος», για να εκδώσω το βιβλίο.

Ε: Στο «Πλυντήριο άστρων» ανακατεύτηκαν συναισθήματα, ιδεολογίες, πιστεύω που γκρεμίστηκαν, κόκκινα ρούχα που ξέβαψαν κι έγιναν ροζ ή στο «η θάλασσα σε 150 επίπεδα» που εκδόθηκαν από το Κουκούτσι;

Συναισθήματα και ιδεολογίες συνυπάρχουν πάντα σε οποιοδήποτε λογοτεχνικό πόνημα και με αυτήν την έννοια αντικατοπτρίζουν την προσωπικότητα του/της συγγραφέα. Ο άνθρωπος πάντα αποκωδικοποιεί και επανα-κωδικοποιεί ένα κοινωνικό γίγνεσθαι, το οποίο άλλοτε είναι ενθαρρυντικό και άλλοτε δεν είναι. Το «Πλυντήριο Άστρων» γράφτηκε σε μια περίοδο έντονων κοινωνικών ζυμώσεων και διεκδικήσεων και αποπνέει έναν δικό του «βολονταρισμό», αντίθετα «Η θάλασσα με τα 150 επίπεδα» (Δεκέμβρης 2015) εκδόθηκε όταν είχε αρχίσει ήδη να διαφαίνεται μια ηθική και πολιτική υποχώρηση της κοινωνικής διεκδίκησης. Άρα κόκκινα ρούχα που «αμαυρώθηκαν».

«Ασταμάτητη ένωση»

Μοίραζε τις κινήσεις της στο χώρο
ήταν ίδια η Μυρτιά
αφού τα χέρια της είχαν αγγίξει κάθε διαβατή επιφάνεια
η πόλη στα χέρια της είχε γίνει ένα παιχνίδι
ενώ το πλήθος είχε χαθεί σε υπάκουους ανθρώπους
που γύριζαν τα μέλη τους
όταν εκείνη κραύγαζε
κι έβγαζε λάμψεις από το λαιμό της
τέντωνε τις χορδές που κρατούσαν το σώμα της
ξετύλιγε το κουβάρι της
μπροστά σε έναν ολόισιο δρόμο
τόσο αβάσταχτο σα φύλλο

(Πλυντήριο άστρων)

Ε: Ποιοι είναι οι Ποιητές που ιδεολογικά σου άνοιξαν το δρόμο στη Ποίηση;

Προσωπικά, δυσκολεύομαι να ξεδιαλύνω τις ιδεολογικές καταβολές από τις αισθητικές. Είναι στα μάτια μου, η διαλεκτική ενότητα τους που διατρέχει το λογοτεχνικό έργο, με τον ίδιο τρόπο που το περιεχόμενο και η μορφή είναι αξεδιάλυτα. Γι’ αυτό το λόγο αγάπησα τον σουρεαλισμό και ιδίως το Γαλλικό, ο οποίος έθεσε τους όρους αναδιατύπωσης των ανθρώπινων αναγκών με «καινούρια» γλώσσα και σαφές πολιτικό πρόσημο. Ο Αντρέ Μπρετόν, ο Λουί Αραγκόν, ο Πολ Ελυάρ είναι σίγουρα από τους αγαπημένους μου, όπως και ο Καρούζος,ο ΄Κακναβάτος, ο Εμπειρίκος, ο Άρης Αλεξάνδρου, η Βακαλό και ο Ρίτσος.

Ε: Βραβεύτηκες από την Εταιρεία Συγγραφέων με το βραβείο Γιάννη Βαρβέρη για το βιβλίο σου «Πλυντήριο άστρων» ως πρωτοεμφανιζόμενος Ποιητής. Επίσης τιμήθηκες από την 13η ΔΕΘΒ και συμμετείχες στο 3ο φεστιβάλ νέων λογοτεχνών για το συγγραφικό του έργο. Μίλησε μας γι αυτά τα βραβεία και πόσο βαριά τα αισθάνεσαι στους ώμους σου;

Το γεγονός ότι κλήθηκα να παρουσιάσω στη 13η ΔΕΘΒ και στο 3ο φεστιβάλ νέων λογοτεχνών το οφείλω κατ’ αρχήν στους Βασίλη Ζηλάκο και Βασίλη Αμανατίδη. Για τη συμμετοχή μου στην τιμώμενη βραχεία λίστα του βραβείου Βαρβέρη (2013) ένιωσα περίεργα, λίγη περισσότερη αποδοχή και ένα μούδιασμα στο μυαλό και στο σώμα.

Ε: Τελικά η Ποίηση δίνει λύσεις στους προβληματισμούς της γενιάς σου, τους δίνει την ελπίδα ή εσείς οι ίδιοι οι Ποιητές χώνετε τόσο βαθιά το μαχαίρι που ματώνετε τα όνειρα σας; Ή Τους δίνετε τη σπίθα όπως οι παλιότεροι ποιητές πχ Ρίτσος για να συνεχίσουν να μάχονται και να μη παραδίδουν τα όπλα;

Η ποίηση ήταν ανέκαθεν ένα κάλεσμα ελπίδας και άρνησης του κόσμου, είτε εκφρασμένη ως ματαίωση είτε ως δυνατότητα. Γεγονός είναι ότι διέθετε πάντα ένα «συν-κινητικό» τρόπο, έναν τρόπο, συναισθηματικά κινητοποιητικό. Λύσεις δεν έδωσε σχεδόν ποτέ, αλλά έθεσε το ερώτημα ακόμα κι όταν «σαν πρόκες καρφώθηκαν οι λέξεις» παραφράζοντας τον Αναγνωστάκη.

Δυνατότητες δύο νέων

Θα γύριζαν την υδρόγειο/
συζητούσαν την ύπαρξη ηπείρων
θα βούλιαζαν στο λευκό χυλό του φωτός/
μετρούσαν τις αποστάσεις των αστεριών
θα περιπολούσαν τον κόσμο/
γκρεμιζόταν αστέρι στο φιλί τους
θα γέμιζαν το κενό/
οι χορδές εκτόπιζαν τους ήχους
θα γινόντουσαν δίκοπο πρόσωπο/
τα ποτάμια κρεμόντουσαν πάνω από τη θάλασσα
θα ήταν μέλλον/
αν είχαν παρόν

(Η θάλασσα με τα 150 επίπεδα)

Ε: Δυστυχώς σε μια αντιποιητική εποχή αλλά και παλιότερα οι νέοι ποιητές επί το πλείστον κάνουν αυτοέκδοση των ποιητικών τους συλλογών. Οι επιμένοντες εκφράζονται, οι υπόλοιποι τα βάζουν στο συρτάρι τους. Πού πάμε ως χώρα που ο πολιτισμός είναι το Α και το Ω;

Η εποχή μας είναι σίγουρα αντιερωτική και με αυτή την έννοια ίσως αντιποιητική, παρότι η γενιά μας έχει βγάλει εξαιρετικούς ποιητές και ποιήτριες, όπως η Μαρία Κουλούρη, ο Αλέξιος Μάινας, ο Κυριάκος Συφιλτζόγλου, ο Σταμάτης Πολενάκης, ο Θάνος Γώγος και η Ελευθερία Κυρίτση. Εν συνόλω θεωρώ ότι πρόκειται για μια πολύ «δυνατή» γενιά. Ακόμα, το γεγονός ότι περισσότερες από χίλιες συλλογές εκδίδονται κάθε χρόνο δείχνει ότι σε αντιποιητικές ίσως εποχές η ποίηση ανθίζει. Ο πολιτισμός λοιπόν υπάρχει άσχετα αν κάποιοι που διαχειρίζονται τις τύχες του κάνουν πως δεν τον βλέπουν.

Μεσάνυχτα του Σαντιάγκο

Το ανάθεμα ξετυλιγόταν παραδεισένια
τα ηνία τραβολογούσαν τον ουρανό
και οι μηλιές χρησίμευαν ως βατήρες
καταπίνοντας τα άνθη και γεύοντας ψωμί
φτιαχνόντουσαν κήποι με τους πεσόντες
στα στόματα δεν πλησίαζε το φευγιό
παρά μόνο οι ωδές και τα ύψη του πλήθους
ακολουθώντας μια κόκκινη άγκυρα και το Νησί
πήγαινε πότε πέρα, στις ανεξιχνίαστες αβρότητες των επισκόπων
και πότε δόθε σε σκοτεινές γειτονιές ακατοίκητες
χτυπώντας πόρτες με δοξασίες και καθρεφτάκια
κατά πως έδειχναν οι σηματοδότες και οι πασιονάριες
ανοίγοντας το δρόμο για τον ελεύθερο έρωτα
και την λαϊκή ενότητα των σωμάτων
με λέξεις κενές όπλα, στρατός, αγάπη, νόμος
-εξηλεκτρισμός των ονείρων-

(Η θάλασσα-με τα 150 επίπεδα)

Ε: Θέλοντας να κλείσω τη συνέντευξη θέλω αν μπορείς να μου αποκαλύψεις τι ετοιμάζεις, έχεις ποιήματα που θα δουν το φως μέσα στο 2017;

Σκοπεύω να βγάλω μια καινούρια ποιητική συλλογή μέσα στο 2017 καθώς και ένα μυθιστόρημα, αν τα καταφέρω, καθώς δυστυχώς εν μέσω της κοινωνικής ερήμου των μνημονίων η επιβίωση και η δουλειά έχουν διαμορφώσει απαιτητικές καθημερινότητες. Σε ευχαριστώ πολύ για την συνέντευξη και για τις καίριες ερωτήσεις.


Ας είναι καλοτάξιδα τα μελλοντικά σου συγγραφικά όνειρα Φάνη Παπαγεωργίου. Κι ας ευχηθούμε  η νέα αυτή γενιά που ανήκεις να δημιουργεί, να είναι  η ελπίδα για όλους αυτούς  που έχασαν τα όνειρα τους.  Ότι  κάποια στιγμή μέσα από τη Τέχνη, την Ποίηση  ο κόσμος θα έρθει ανάποδα. Θα ξεσκεπάσει, θα μπήξει το μαχαίρι στο χαρτί και θα δώσει λύσεις.

Από το ποίημα «Ένας κόσμος ανάποδα» που περιέχεται στη συλλογή (Η θάλασσα με τα 150 επίπεδα) ξεχώρισα δυο στίχους…

αν ο κόσμος αλλάζει
φαντάσου να ριζώσει

 Δημοσιεύθηκε στο bookia