Καλησπέρα! Να’ μαστε πάλι εδώ, μετά από δυο χρόνια, μετά από το «Κόκκινο τ’ ουρανού». Ποίηση αυτή τη φορά.
Ευχαριστώ θερμά το θέατρο Μώ, για τη φιλοξενία. Σ’ αυτό το υπέροχο χώρο πολιτισμού. Από κάποιους ψιθύρους έμαθα πώς θα έχουμε ένα πολύ όμορφο και δυνατό θεατρικό χειμώνα. Ευχαριστώ θερμά τον φίλο, ηθοποιό, σκηνοθέτη και διευθυντή του Φεστιβάλ Ολύμπου Γιώργο Χανδόλια που η βοήθεια του, ήταν πολύ σημαντική για μένα σ’ αυτό το ποιητικό ταξίδι. Δύσκολο να επιλέγεις αγαπημένα ποιήματα. Με την απαγγελία του κατάφερα να τα ξεχωρίσω.
Τον ομότεχνο και φίλο Χάρη Μπικηρόπουλο που δέχτηκε αμέσως τη πρόταση μου να μιλήσει για το βιβλίο μου και το εκτιμώ βαθύτατα.
Τους φίλους ηθοποιούς Κώστα Μυστακίδη και Τίνα Ιωαννίδου, που απήγγειλαν τόσο όμορφα τα ποιήματα μου. Θέλω να ευχαριστήσω όμως ξεχωριστά τη Τίνα Ιωαννίδου και τη δικηγόρο Κωνσταντίνα Σαλασίδου, που διέθεσαν αρκετό προσωπικό χρόνο και φωτογραφήθηκαν για το βιβλίο μας. Δεν είναι καθόλου εύκολο να φωτογραφίζεσαι όταν έχεις απέναντι σου, το φακό του Παναγιώτη Φτάρα.
Τη γραφίστρια και φίλη Γεωργία Γρηγοριάδου και τον δημοσιογράφο Θέμη Κωτούλα του Utopia Media & Design, για το ξεχωριστό εξώφυλλο και τον σχεδιασμό του βιβλίου
τον Γιώργο Σαπλαχίδη για την άψογη εκτύπωση του. Καθώς τις Εφημερίδες και site που πρόβαλαν αυτή τη παρουσίαση.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους εσάς που με τιμάτε με τη σημερινή σας παρουσία. Φίλοι παλιοί και νέοι, ομότεχνοι, συνοδοιπόροι στους λαϊκούς αγώνες, φίλοι που έχουν θεσμικούς ρόλους, εκπρόσωποι του κινήματος κατά των ανεμογεννητριών.
Χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί η σημερινή παρουσίαση αφορά το όγδοο βιβλίο μου και την έκτη μου ποιητική συλλογή Νιώθω πώς είναι η πιο ώριμη αυτή η συλλογή, Αν και κανείς δημιουργός δεν μπορεί εύκολα να ξεχωρίσει τα πνευματικά του παιδιά. Αν και προηγούνται τρεις συλλογές που συνοδεύονται από φωτογραφίες, αυτή η συλλογή είναι ιδιαίτερη. Ακριβώς επειδή συνυπάρχουν τα ποιήματα μου με τις 13 ασπρόμαυρες μινιμαλιστικές φωτογραφίες του φίλου και φωτογράφου Παναγιώτη Φτάρα. Η συνεργασία μας ξεκίνησε από τα θεατρικά ρεπορτάζ, εδώ στο θέατρο Μώ. Ακολούθησαν τα 2α Κινηματογραφικά αφιερώματα όπου η συνεργασία μας γινόταν σχεδόν καθημερινή αφού θέλαμε να καλύψουμε γεγονότα και συνεντεύξεις. Έγιναν πολλές συζητήσεις, του έστελνα τα ποιήματα μου, μου έστελνε φωτογραφίες και να το αποτέλεσμα που κρατάτε στα χέρια σας. Δεν ήταν καθόλου δύσκολο να διακρίνω τη σεμνότητα, τη συνέπεια, το πείσμα και τη τελειομανία στη δουλειά του. Στην εποχή της ταχύτητας και της προχειρότητας, αντισταθήκαμε και οι δυο. Η τέχνη θέλει το χρόνο της. Και το γνωρίζουμε καλά και οι δυο. Δεν περίμενα να ακούσω όμως ότι χρειάστηκαν τρεις ώρες ώσπου να αποθανατίσει μια στιγμή. Αυτός είναι ο λόγος που κάθε φωτογραφία του, είναι ένα έργο Τέχνης. Σ’ αυτή την ποιητική συλλογή, η αλληλεπίδραση ήταν μεγάλη. Ο Παναγιώτης ταυτίστηκε με το ποιητικό έργο με έναν δικό του μοναδικό και ξεχωριστό τρόπο και έβαλε με την εικαστική του ματιά, την προσωπική του σφραγίδα.
Η ποίηση είναι ανάγκη, είχε πει ο Γιάννης Ρίτσος. Αυτή την ανάγκη ένιωσα κι εγώ όταν τα έγραψα στο χαρτί. Ποιήματα που ήθελα να μοιραστώ μαζί σας και αποφάσισα, τον προηγούμενο Ιούνιο να τα βγάλω από το συρτάρι. Ποιήματα που γράφηκαν στην αρχή της κρίσης, ποιήματα αγωνίας για τον τόπο, για το Εγώ που δεν έγινε μαζί, όπως και όσο περίμενα.
Ο κάθε άνθρωπος μεγαλώνει έχοντας στη βαλίτσα του πληροφορίες που του μπόλιασαν οι δικοί του. Εκτός λοιπόν από τους φόβους, τα πρέπει, τα μη και τα δεν, αποκτήματα της χούντας, με φόρτωσαν και με τρία ¨κουσούρια», που τα αγάπησα, τη γραφή, την ανάγνωση και τη πολιτική. Στη διαδρομή δεν τα αφαίρεσα. Και πώς να τα αφαιρέσω όταν μέσα στο οικείο περιβάλλον έβλεπα παντού βιβλία, γραφομηχανές και άκουγα για διωγμούς και εξορίες; Γεννήθηκα και μεγάλωσα στα Εξάρχεια, χώρος πολιτικών και καλλιτεχνικών αναζητήσεων Το 1973, σε ηλικία 10 χρονών είχα γράψει το πρώτο μου ποίημα. Στα γεγονότα της Νομικής όταν τα όργανα της τάξης χτύπησαν με το κλομπ τον Ποιητή και Δάσκαλο μου αργότερα Γιάννη Κουτσοχέρα. Η οργή με είχε πλημμυρίσει. Μετά από λίγους μήνες είδα από το μπαλκόνι μου τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Τι συναίσθημα άλλο μπορεί να αφήσει σε ένα παιδί 10 χρονών εκτός από οργή; Έζησα σ’ ένα σπίτι που υπέστη διωγμούς, εξορίες, παρακολουθήσεις από την Ασφάλεια, απαγόρευση εξόδου από τη χώρα. Το πρώτο μου βιβλίο εκδόθηκε όταν ήρθε επιστολή από τον πρέσβη της Unesco και δάσκαλο μου Γιάννη Κουτσοχέρα, που μου άναψε το πράσινο φως. Αναπόφευκτη η πορεία της πολιτικοποίησης που δεν άργησε να εκφραστεί με λόγο. Μετά από πολλά χρόνια ήρθε η ώρα της οικογένειας, το ευτυχέστερο κομμάτι της ζωής μου, χωρίς να σταματήσω φυσικά να γράφω. Δεν έσβησε ποτέ η ανάγκη της γραφής και της ανάγνωσης.
Κι ερχόμαστε στο 2011 Εποχή των Αγανακτισμένων. Από αυτή την περίοδο ξεκινά και η θεματολογία αυτής της συλλογής. Ακολούθησε η εθελοντική ομάδα δράσης Ν. Πιερίας. Μεγάλη εμπειρία, μεγάλο σχολείο. Μέσα από τις δράσεις της, βγήκα πιο δυνατή. Ποιήματα που γεννήθηκαν από ένα και μόνο προβληματισμό Αν τελικά η κρίση προέκυψε από την απώλεια ιδανικών και αξιών ή από την οικονομία. Πιστεύω ακράδαντα το πρώτο. Ποιήματα, για τους γονείς μου για τον σύντροφο της ζωής μου αλλά και για τα παιδιά μου, τη νέα γενιά που τους παραδίδω ένα κόσμο που δεν ήθελα, παίρνοντας την ατομική ευθύνη. Ποιήματα αφυπνιστικά που γεννήθηκαν από το απόσταγμα των συζητήσεων στο φιλοσοφικό καφενείο, της Εστίας Πιερίδων Μουσών. Όλα χύθηκαν στο χαρτί ως χείμαρρος που τα παίρνει όλα στο διάβα του. Μετά από δυο μυθιστορήματα, γύρισα στην Ποίηση, τη παλιά αγαπημένη.
Ναι, η θέση του Ποιητή είναι έξω στην κοινωνία κι όχι μέσα στη γυάλα του. Να την αφουγκράζεται και να ματώνει η πέννα του με τα προβλήματα της. Ο Αλμπέρ Καμύ είχε πει «Κάθε γενιά, αναμφισβήτητα, θεωρεί τον εαυτό της προορισμένο να ξαναφτιάξει τον κόσμο. Η δική μου γνωρίζει πως δεν θα τον ξαναφτιάξει. Ίσως όμως η αποστολή της να είναι δυσκολότερη: να εμποδίσει να καταστραφεί ο κόσμος.» Αυτό ακριβώς ένιωσα κι εγώ και ήθελα να τα μεταφέρω σε σας, μέσα από τις «Αντανακλάσεις» Μπορεί η κοινωνία διαβάζοντας τα, να πάρει τα μηνύματα του κάθε συγγραφέα ή Ποιητή; Είναι δική της η ευθύνη πιστεύω. Αν θέλει να αντιδράσει, να προβληματιστεί ή αν θέλει να αφήσει τη τύχη της στους άλλους να την οδηγήσουν εκεί που θέλουν. Αν θέλει η κοινωνία να εισπράξει τις λέξεις ως μαχαίρια ή ως τριαντάφυλλα δεν θα την εμποδίσω.
Ευθύνη. Αλήθεια; Είδαμε τον εαυτό μας μπροστά σε ένα καθρέφτη κάνοντας του αυτοκριτική; Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε πει : «“Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.» Αυτή η ευθύνη, η ανησυχία υπάρχει σε όλα μου τα ποιήματα.
Όπως για τις ανεμογεννήτριες που έχουν «φυτευτεί» επικίνδυνα σε όλα σχεδόν τα βουνά, Που τα ασχημαίνουν χωρίς να υπάρχει κανένα κοινωνικό όφελος. Το ντοκυμαντέρ του Nazim Hasan Alatras, «ο ασκός του αιόλου», με αφύπνισε. Ένιωσα το έγκλημα που έγινε και συνεχίζεται καθημερινά. Για τις πατρίδες μου, η ανησυχία μου φυσικά μεγαλώνει. Τη Τήνο ,τη πατρίδα του έρωτα. Το χειροποίητο νησί του Καστοριάδη, του Χαλεπά, του Φιλιππότη, του Λύτρα, του Σκαλκώτα και άλλων μεγάλων καλλιτεχνών. Δεν μπορούν να συνυπάρχουν η αρμονία και η Τέχνη μ’ αυτά τα σιδερένια θηρία. Και για τους τόπους καταγωγής μου. Τη Πιερία, των 9 Μουσών και την Αιτωλοακαρνανία. Βανδαλισμός της φύσης, της μυθολογίας, της ιστορίας. Κανείς από αυτούς που υπέγραψαν δεν σκέφτηκαν τη νέα γενιά. Δεν έχουν αναλογιστεί πώς δεν είναι δικά τους τα βουνά. Εμείς τα κληρονομήσαμε από τους προηγούμενους και πρέπει να τα παραδώσουμε ατόφια στους επόμενους. Ήταν πολύ μακριά, βλέπετε το Δημαρχείο από τα «Πέντε Πηγάδια», για να νιώσουν τη μεγάλη ευθύνη όσοι υπέγραψαν.
Οι πρόσφυγες. Όταν είδα στην Αστική Σχολή το «Small Room Project», του Βασίλη Τσαρτσάνη, που είχε διοργανώσει το μη κερδοσκοπικό σωματείο «Περιχώρησις» που αξίζουν συγχαρητήρια στους ανθρώπους του για τη πρωτοβουλία και ο δήμος Κατερίνης, με συγκίνησαν και με ταρακούνησαν. Αφηγούταν το οδοιπορικό των προσφύγων από τις εμπόλεμες ζώνες, στην Ελλάδα, την Ειδομένη και τη ζωή τους σήμερα στην Ευρώπη. Οι πρόσφυγες αποτύπωσαν τον πόνο και την απόγνωση στα ζωγραφικά τους έργα. Κανείς δεν ξέρει από εμάς αν αύριο θα είναι και ο ίδιος πρόσφυγας. Η ιστορία δυστυχώς επαναλαμβάνεται.
Ναι θέλω ένα κόσμο πιο φωτεινό, πιο δίκαιο, πιο ανεξάρτητο και πιο ελεύθερο για τα παιδιά μας. Χωρίς φανατισμούς και μίσος. Θέλω μια Ελλάδα μαχόμενη και περήφανη. Μου είχε πει ο θείος μου μετά την επιστροφή του από τις εξορίες. «Δεν είναι καιρός για θρήνους και μοιρολόγια. Χρειάζεται αγώνας» Και το κρατώ μέσα μου, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Πολιτική διαθήκη λοιπόν για μένα. Βιώματα ζωής μέσα από στίχους. Δεν ξέρω πώς θα κρίνετε τη ποίηση μου. Δικό σας θα είναι το ταξίδι Ένα ξέρω. Πώς αν μέσα από τους στίχους μου κατάφερα να σας αφυπνίσω, βάζοντας ένα μικρό λιθαράκι προβληματισμού, στη βελτίωση πρώτα του εαυτού μας και στη συνέχεια της σημερινής κοινωνίας, τότε θα είμαι πολύ χαρούμενη. Σας Ευχαριστώ!