Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Το πρωί της Δευτέρας 6 Μαρτίου βρέθηκε στη Κατερίνη και στο βιβλιοπωλείο Νέστωρ ο ηθοποιός και συγγραφέας Αλμπέρτο Εσκενάζη προκειμένου να συνομιλήσει για το νέο του βιβλίο «Πρώτη κραυγή της Σιωπής» με τον υπότιτλο «Σπίθα». Πρόσχαρος, ιδιαίτερα σεμνός, με δυνατό προφορικό λόγο, , μίλησε για την πολύχρονη έρευνα μέχρι να φτάσει η στιγμή να την αποτυπώσει στο χαρτί. Για τις δυσκολίες της γραφής ενός ιστορικού μυθιστορήματος, αλλά και για τη γοητεία που ασκεί πάνω στον ίδιο το συγγραφέα αυτό το ταξίδι.
«Θα γράψω πέντε βιβλία, μια πενταλογία δηλαδή - κάτι που γίνεται πρώτη φορά στην Ελλάδα- με θέμα την Ιστορία της Θεσσαλονίκης, αλλά με ήρωες που ταξιδεύουν. Οι ήρωες μου ταξιδεύουν Αμερική, Γερμανία, Ρωσία, Σμύρνη, ακολουθώντας τα ανάλογα ιστορικά γεγονότα, για τα οποία έχω κάνει μια σοβαρή μελέτη, ώστε να τα προσλαμβάνω ως αναφορές ο αναγνώστης, χωρίς να κουράζεται. Είναι πάρα πολύ δύσκολο, θέλει πάρα πολλή μελέτη και πρέπει να κρατώ αποστάσεις, χωρίς να παίρνω θέση, αφήνοντας τον αναγνώστη να βγάλει τα συμπεράσματά του. Αναφέρομαι στα συν και τα πλην, όπως τα δίνει η επίσημη Ιστορία. Παράλληλα διαβάζω και τις άλλες θέσεις, δεξιές και αριστερές, ώστε να είμαι σίγουρος για τον κορμό των ιστορικών γεγονότων που αναφέρω, γιατί όλοι ξέρουμε πως η Ιστορία γράφεται από τους νικητές. Επομένως, η πενταλογία, ξεκινώντας από τη Θεσσαλονίκη, θα αγκαλιάσει έναν πλατύτερο χώρο, αποκτώντας έναν πιο σύνθετο γεωγραφικά χαρακτήρα.
Το βιβλίο επικεντρώνεται σε μία τετραετία, από το 1908 μέχρι το 1912. Διαθέτει τρία-τέσσερα μεγάλα γεγονότα. Το πρώτο είναι η Επανάσταση των Νεότουρκων, η οποία θεωρήθηκε τότε ότι ήταν κάτι αντίστοιχο με τη Γαλλική Επανάσταση και μάλιστα αναίμακτη. Βέβαια, στην πορεία αποδείχτηκε ότι επρόκειτο για μια εθνικιστική κίνηση με τα γνωστά αποτελέσματα, τη γενοκτονία των Αρμενίων και όσα ακολούθησαν. Δεύτερο μεγάλο γεγονός είναι οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και η είσοδος του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη, που κάνει την πόλη ελληνική. Έτσι, αλλάζει μια ολόκληρη εποχή γι αυτήν, καθώς τελειώνει η εποχή της πολυπολιτισμικότητάς της. Την κατοικούν ως τότε Γάλλοι, Βρετανοί, Σέρβοι, Βούλγαροι, Αλβανοί, Εβραίοι, Αρμένιοι, Έλληνες, Τούρκοι… Όλοι αυτοί ζούνε σ’ ένα κοσμοπολίτικο περιβάλλον. Όταν μπαίνει ο ελληνικός στρατός, με τις ανακατατάξεις που γίνονται, όταν φεύγουν οι Τούρκοι, αρχίζει και χάνει αυτήν τη γοητεία. Υπάρχουν οι ιστορικοί ήρωες, οι οποίοι είναι πολύ σημαντικοί.
Ο κόσμος δε γνωρίζει, ακόμη και οι Θεσσαλονικείς δεν το ξέρουν, πως η Ρόζα Εσκενάζη ξεκίνησε δεκατριών χρονών να τραγουδά στο Grand Hotel. Οι περισσότεροι δεν ξέρουν τον Αβραάμ Μπεναρόγια, που είναι ο πρωτεργάτης του Εργατικού Κινήματος στην Ελλάδα. Θέλει να γράψει την Ιστορία της Θεσσαλονίκης, έναν αιώνα της Θεσσαλονίκης, σαν επίκεντρο της Παγκόσμιας Ιστορίας. Και βέβαια μέσα από την Ιστορία της Θεσσαλονίκης περνά η Ιστορία της Ελλάδας. Ο κόσμος διαβάζοντας μυθιστόρημα, παίρνει τις ιστορικές αναφορές του. Δε διδάσκει Ιστορία το κείμενό μου, κάνει ιστορικές αναφορές κι αυτό είναι περισσότερο ελκυστικό.
Συζήτησε με τους φίλους αναγνώστες που τον γνώριζαν οι περισσότεροι ως ηθοποιό και απήντησε στις ερωτήσεις σχετικά με το βιβλίο, την υπόθεση και για τη σχέση του με την Ρόζα Εσκενάζυ. «Με τη Ρόζα, με συνδέει αποκλειστικά η κοινή καταγωγή και η συνωνυμία, τίποτα άλλο. Πρόκειται για μια τεράστια φωνή, καθολικά αναγνωρισμένη. Την έκανα πρωταγωνίστρια μαζί με τους υπόλοιπους ήρωές του, ώστε ο κόσμος να τη γνωρίσει και ως άνθρωπο, πέρα από τη φωνή της. Πρωταγωνιστεί στο μυθιστόρημα ισότιμα μαζί με τους άλλους ήρωες ».
Λίγα λόγια για το βιβλίο: «Μια ονειρική διαδρομή στην Θεσσαλονίκη από το 1908 με την Επανάσταση των Νεότουρκων έως το 1912 με την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τη είσοδο του Ελληνικού Στρατού στην πόλη. Η Μπάρα με τις πόρνες, το Ρετίχ με το καφέ Σαντάν και οι πρόχειρες αρένες με τους μπεχλιβάνηδες υποδέχονται ιστορικά και μυθοπλαστικά πρόσωπα της εποχής. Ο Αβραάμ Μπεναρόγια, πρωτοπόρος του Σοσιαλιστικού Κινήματος αντιμέτωπος με τα αφεντικά των πολυάριθμων εργοστασίων. Ο Μουσταφά Κεμάλ, ο νεαρός αξιωματικός που γλεντοκοπάει και ονειρεύεται. Και ανάμεσα τους ένας κατάσκοπος της Υψηλής πύλης που αλλάζει η ζωή του μόλις συνδέεται με μια Εβραϊκή οικογένεια χαμάληδων στο λιμάνι.»
Η πενταλογία, ανακατεύει ιστορικά πρόσωπα με μυθιστορηματικούς ήρωες και εκτυλίσσεται στη Θεσσαλονίκη, συνολικά τα έτη 1908-1967.Κάθε βιβλίο θα έχει και έναν υπότιτλο, με το πρώτο να υποτιτλίζεται ως «Σπίθα» -500 σελίδες!-, ενώ έτοιμο είναι ήδη και το δεύτερο μυθιστόρημα -650 σελίδες!-, το οποίο ο συγγραφέας δε θα κυκλοφορήσει πριν παρέλθει τουλάχιστον ένα έτος! Πρωταγωνίστρια του βιβλίου η Νόνα, η γιαγιά που ο Αλμπέρτο Εσκενάζυ δε γνώρισε. Η γιαγιά του που την έκανε εξώφυλλο στο βιβλίο του, όπως η εικόνα της σώθηκε μέσα από ένα πορτρέτο του θείου του και ζωγράφου. Η Νόνα που πρωταγωνιστεί και στους πέντε τόμους και πεθαίνει τελικά 100 χρονών!
«Το μυθιστόρημα έχει ως βάση του αντικειμενικές, ιστορικές καταγραφές των γεγονότων και στις σελίδες του παντρεύονται διάφορα κινήματα όπως το Εργατικό, το πολυσυλλεκτικό θρησκευτικό και πολιτισμικό μωσαϊκό της τότε Θεσσαλονίκης, ιστορικά πρόσωπα όπως ο Αβραάμ Μπεναρόγια, με το «αλατοπίπερο του μυθιστορήματός μου, που είναι τέσσερεις συγκλονιστικοί έρωτες», μας είπε ο συγγραφέας .
«Καθένας από τους ήρωες μου έχει και κάτι από μένα, αλλά οι αναγνώστες δε θα το καταλάβετε ποιο στοιχείο μου έχει ο καθένας! Βάζω την αλήθεια μου στους ήρωες μου»
Καλό αναγνωστικό ταξίδι λοιπόν σε μια Θεσσαλονίκη που δεν γνωρίζουμε, σε ιστορικά γεγονότα που μας έχουν κρύψει!
Δημοσιεύθηκε στο e-pieria.gr