Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου - Σαμοθράκη
Το απόγευμα της Παρασκευής 3 του Μάρτη έγιναν τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας «Πρόσφυγες» στη γκαλερί « Μάτι». Η πρώτη παράλληλη δράση των 2ων Κινηματογραφικών Αφιερωμάτων που πραγματοποιήθηκε στη πόλη μας . Η έκθεση έγινε από τη Φωτογραφική Εταιρεία Μυτιλήνης και εγκαινιάστηκε από το δήμαρχο της πόλης κ. Σάββα Χιονίδη ο οποίος καλωσόρισε και συγχάρηκε την φωτογραφική ομάδα Μυτιλήνης .
Την κραυγή της απόγνωσης, την σιωπή του φόβου, τη φτώχια ,την εκμετάλλευση, τον πόνο του ξεριζωμού αλλά και την πάλη για τη ζωή αντίκρισαν οι φίλοι συνδημότες που επισκέφτηκαν την έκθεση φωτογραφίας με θέμα τους «Πρόσφυγες». Όλος ο πόνος μα και η ελπίδα για τη ζωή αποτυπωμένη στις ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες που υπάρχουν για να μας θυμίζουν τις ανθρώπινες αξίες. Για να θυμόμαστε κι όχι να ξεχνούμε. Άλλωστε αυτός είναι ο σκοπός της Τέχνης. Της φωτογραφίας. Να ξεσκεπάζει, να ξεσηκώνει κι όχι να κουκουλώνει τα όποια προβλήματα. Να βλέπουμε κατάματα το πρόβλημα και να ζητούμε τη λύση.
Ο κ. Προβατίδης, ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου «Μάτι» όπου φιλοξενείται η έκθεση Φωτογραφίας «Πρόσφυγες» αλλά και συνδιοργανωτής των Κινηματογραφικών Αφιερωμάτων καλωσόρισε τους επισκέπτες, το δήμαρχο Σάββα Χιονίδη και τον Στρατή Τσουλέλλη λέγοντας ότι είναι ιδιαίτερα χαρούμενος που τη φιλοξενεί στο χώρο του. Ακόμη ότι πρέπει να την επισκεφτούν όλοι οι δημότες τονίζοντας τη βαρύνουσα σημασία της.
Ο Δήμαρχος αφού είδε όλες τις φωτογραφίες και ξεναγήθηκε από τον Στρατή Τσουλέλλη ακούγοντας πώς τραβήχτηκε η κάθε μια από αυτές, είπε μεταξύ άλλων ότι «κανείς δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος μπροστά σ’ αυτές τις φωτογραφίες που αποτυπώνουν στο χαρτί όλο τον πόνο, τη δυστυχία και την απόγνωση αυτών των ανθρώπων. Η Φωτογραφική Εταιρεία Μυτιλήνης απέδωσε με τον καλύτερο και πιο εκφραστικό τρόπο όλη τη δυστυχία που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση του νησιού μαζί με τους δημότες που έζησαν μπροστά στα μάτια τους όλη τη φρίκη είναι ανήμποροι παλεύουν να βοηθήσουν όλους αυτούς που κατέκλυσαν το νησί. Η μεγαλύτερη ευθύνη είναι της Πολιτείας γιατί η δημοτική αρχή δίνει μονάχη της τον αγώνα χωρίς οικονομικά μέσα να περιθάλψει αυτούς τους ανθρώπους».
Το λόγο πήρε στη συνέχεια ο Στρατής Τσουλέλλης, ο πρόεδρος της Φωτογραφικής Εταιρείας, ο οποίος μας μίλησε για όλη τη προσπάθεια, τα συναισθήματα μα και για τη βοήθεια που προσέφεραν μαζί με όλους τους κατοίκους σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Είπε μεταξύ άλλων « Ο κυριότερος λόγος που αρχίσαμε να φωτογραφίζουμε το προσφυγικό κύμα, κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2015, ήταν ότι αυτά έπρεπε να καταγραφούν και να κοινοποιηθούν στην παγκόσμια κοινότητα, όχι με σκοπό να εκτεθεί η δυστυχία αυτών των ανθρώπων στην περιέργεια, αλλά για να κινητοποιηθούν άμεσα οι μηχανισμοί ευαισθητοποίησης και βοήθειας. Δεν είχαμε βρεθεί ποτέ ξανά σε τέτοια κατάσταση όπως αυτή διαμορφωνόταν μέρα με την μέρα με το προσφυγικό. Έπρεπε να ξεπεράσουμε κυρίως τις εσωτερικές αντιρρήσεις μας , για το αν έπρεπε ή όχι να καταγράψουμε τον πόνο και την δυστυχία των άλλων. Από την άλλη όμως έπρεπε αυτό που συνέβαινε στο τόπο μας να φωτογραφηθεί και να κοινοποιηθεί σε όλο το κόσμο με την ευκολία που δίνεται πλέον με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι για κανέναν άλλο λόγο αλλά για να μαθευτεί και να έλθει κόσμος να βοηθήσει. Το νησί μας ξέρει από προσφυγιά. Το 1922 δέχτηκε πάλι το κύριο όγκο των προσφύγων μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Πολλοί κάτοικοι στο νησί μας σήμερα είναι απόγονοι από αυτές τις οικογένειες προσφύγων του 1922. Μπορώ πλέον να πω ότι πρώτες οι δικές μας εικόνες , των μελών μας , κοινοποίησαν το θέμα για να έλθουν μετά από όλο το κόσμο κανάλια , φωτογράφοι πρώτου μεγέθους , δημοσιογράφοι κλπ. Οι σκηνές που καταγράψαμε μας άλλαξαν και μας τους ίδιους σαν ανθρώπους. Μας ξεπέρασε το γεγονός . Ανακαλύψαμε τον εσωτερικό μας κόσμο, τα όρια μας, τις αντοχές μας. Τις περισσότερες φορές αντί για φωτογράφιση , αγκαλιάζαμε ένα μωρό για να το βγάλουμε από τη βάρκα ή να μεταφέρουμε με το αυτοκίνητο μας γρήγορα -γρήγορα στο αυτοσχέδιο σταθμό πρώτης βοήθειας που είχε στηθεί, να το συνεφέρουν από την υποθερμία. Αυτή τη στιγμή οι μεγάλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, “εξαντλούν” το καθήκον τους και τα συναισθήματα συμπαράστασης και αλληλεγγύης που πηγάζουν από τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό, δίνοντας χρήματα, με την προϋπόθεση να μην τους δέχονται πρόσφυγες στα εδάφη τους. Είναι σαν να λένε .. λεφτά να δώσουμε αλλά μακριά από μας».
Ακολούθησε προβολή βίντεο με φωτογραφίες των μελών της φωτογραφικής Εταιρείας Μυτιλήνης που εκτός από αυτές που υπήρχαν στην έκθεση, το κοινό είδε ακόμη πιο συγκλονιστικές που μπορούν να λυγίσουν ακόμη και οι πιο σκληροί και ξενοφοβικοί άνθρωποι. Ο πόνος, η απόγνωση και η απελπισία αποτυπώθηκαν στο χαρτί που από το στόμα και την ψυχή όλων όσων παραβρεθήκαμε βγήκε ένας αναστεναγμός. Ακολούθησε συζήτηση καθώς οι ερωτήσεις προς τον Στρατή Τσουλέλλη ερχόταν καταιγιστικές. Όπως «τι κάνεις όταν βλέπεις ένα άνθρωπο, ένα παιδί που σου απλώνει το χέρι; Τον φωτογραφίζεις για να μη χάσεις τη στιγμή ή τον βοηθάς; Ποια είναι η κατάσταση στην Μυτιλήνη σήμερα; Πού πάει ο τουρισμός; Ποια είναι η βοήθεια των διασημοτήτων που ήρθαν στο νησί; Τι έκανε η Πολιτεία;
Στη Μυτιλήνη σήμερα ο τουρισμός έχει πτώση 60%. Τα νεκροταφεία έχουν γεμίσει από νεκρές άγνωστες ψυχές, από παιδιά που χάθηκαν… Ήρθαν πολλοί για βοήθεια στο νησί. Ξένοι από όλο το κόσμο. Άνθρωποι αγνοί που θυσίασαν τον ελεύθερο τους χρόνο για να σταθούν δίπλα στους κατοίκους και να βοηθήσουν. Ήλθαν μέχρι και πρόεδροι κοινοβουλίων, Βασίλισσα Ιορδανίας. Ηθοποιοί πρωτοκλασάτοι. Ο ίδιος ο Πατριάρχης μαζί με τον Πάπα. Προσπάθησαν με τη παρουσία τους να ζητήσουν από την διεθνή κοινότητα να βοηθήσει και κυρίως να σταματήσει τους λόγους και τις αιτίες που ωθούν αυτούς τους ανθρώπους στη προσφυγιά. Το αποτέλεσμα και η λύση φαίνεται να αργεί . Αντί για λύση , φράχτες υψώνονται παντού, σε όλη την Ευρώπη. Έτσι οι άνθρωποι αυτοί, στοιβάζονται στα νησιά, σε hot spots που είχαν σχεδιαστεί για 2-3 χιλιάδες και τώρα έχουν ξεπεράσει τις 7-8 . Άνθρωποι που καταχείμωνο με τα χιόνια κοιμούνται μέσα σε σκηνές, και δυστυχώς μερικοί από αυτούς να πεθαίνουν από υποθερμία. Ταξίδεψαν για να γλυτώσουν από τους βομβαρδισμούς και τελικά πεθαίνουν σε μια σκηνή σε ένα μακρινό νησί του Αιγαίου. Ακόμη μας ενημέρωσε για την δεινή κατάσταση που υπάρχει στο νησί όσο αφορά τη γραφειοκρατική διεκπεραίωση. Ότι ό ένας υπάλληλος που υπήρχε δεν ήταν δυνατόν να τους εξυπηρετήσει τόσους χιλιάδες πρόσφυγες και μετά από πιέσεις ήρθε βοήθεια από την Αθήνα. Η έκθεση παρουσιάστηκε εκτός από το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο στη Μυτιλήνη, Κύπρο ( σε τρεις πόλεις εκ των οποίων μια στα κατεχόμενα), Ηράκλειο και Χανιά Κρήτης , Αθήνα και τώρα στη Κατερίνη . Επίσης έχουν γίνει σχετικές προβολές με το ίδιο υλικό , σε πολλές πόλεις της Τουρκίας, Άδανα, Σμύρνη , Φετιχιέ, Αιβαλί. Παντού η ανταπόκριση του κόσμου ήταν ίδια. Πρώτα έκπληξη και αγανάκτηση για το τι τράβηξαν αυτοί οι άνθρωποι, και μετά επιθυμία για συμπαράσταση και βοήθεια.
Κανείς δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητος μπροστά σε μια τέτοια φωτογραφία. Κάθεσαι ώρα μπροστά της και βλέπεις τον πόνο στα πρόσωπα τους. Ρίχνεις ευθύνες στη Πολιτεία για αυτή τη κατάσταση. Σκέφτεσαι τους δημότες της Μυτιλήνης που έδωσαν τη ψυχή τους για να σώσουν αυτούς τους ανθρώπους.
Η προσωπική μου άποψη είναι πρέπει να την επισκεφτούν όλα τα σχολεία αυτή την έκθεση. Τα παιδιά άλλωστε είναι η ελπίδα για ένα πιο ανθρώπινο αύριο. Αυτά θα κτίσουν την κοινωνία που εμείς οι παλιότεροι καθίσαμε αναπαυτικά στους καναπέδες μας και δεν προσπαθήσαμε να χτυπήσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του. Γιατί το πρόβλημα είναι μακριά μας. Πρέπει να την επισκεφτούμε όλοι, ακόμη και οι ξενοφοβικοί. Αυτοί που πιστεύουν ότι οι ξένοι είναι η αιτία του κακού. Κι όπως είπε ο Στρατής Τσουλέλλης στη συνέντευξη που μου παραχώρησε στο e-pieria «Είμαι σίγουρος ότι και αυτοί που αποκαλείτε «ξενοφοβικοί» , εκείνη τη στιγμή που προσέγγιζε η βάρκα με αθώες ψυχούλες μέσα, θα ήταν οι πρώτοι , που θα έδιναν το χέρι τους για να σωθούν.»
Οι φωτογραφίες πωλούνται με 20 ευρώ η μία για ενίσχυση των προσφύγων της Μυτιλήνης και η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Μαρτίου. Το κοινό μπορεί να την επισκεφθεί σε ώρες καταστημάτων.
Ίσως όλοι μας πρέπει να έχουμε μια τέτοια φωτογραφία στο σπίτι μας. Για να θυμόμαστε την ανθρωπιά μας, να ταρακουνιόμαστε και να σκεφτόμαστε ότι αύριο μπορεί να είμαστε εμείς στη θέση τους. Η προσφυγιά είναι μια πραγματικότητα και οι Έλληνες την έχουμε βιώσει στο πετσί μας. Να θυμόμαστε ότι από μια στιγμή στην άλλη μπορούμε να βρεθούμε με μια σακούλα που θα υπάρχει όλο το βιος μας. Που η αξιοπρέπεια μας θα έχει βουλιάξει στα παγωμένα κύματα του Αιγαίου. Ότι το παιδί μας, η γυναίκα μας, ο σύντροφος μας, οι γονείς μας μπορεί να βρεθούν θαμμένοι με ένα μάρμαρο που να γράφει ΑΓΝΩΣΤΟΣ…..
Φωτογραφίες Παναγιώτης Φτάρας
Δημοσιεύθηκε στο e-pieria.gr