Το ποτάμι της ψυχής θα βρει διέξοδο, όσο κι αν το μπαζώσεις. Κι αυτός είχε πνίξει τη ψυχή της. Δεν αντέχει η ψυχή τον ζυγό. Δεν αντέχει τους κανόνες και τα θέλω ή τα πρέπει των άλλων. Η κάθε ψυχή έχει τα δικά της… .Μα πάνω από όλα η ελευθερία. Γιατί έτσι κινείται η ψυχή. Ελεύθερα. Φτερά στη πλάτη μας βάζει και γίνεται οδηγός…..
“Όφειλα να αφήσω τον διάδρομο της ζωής να κυλήσει, να πάρω τον δρόμο μου. Να συναντήσω το μέλλον μου. Με ελευθερία. Με ψωμί-παιδεία-ελευθερία του πατέρα μου. Από εκείνον είχα αποφασίσει πως αυτό θα κρατούσα. Το σύνθημα που είχε χαρακτηρίσει εκείνον και την εποχή του... Στο μέλλον, από τα βιβλία του μπαμπά θα αντλούσα κι εγώ τους ψιθύρους που, ονειρευόμουν, με τη σειρά μου να πω στον γιο μου ..”
Από τα παιδικά χρόνια θυμάμαι ένα κουτί παπουτσιών με ένα μεταξοσκώληκα και τον πατέρα μου να φέρνει φύλλα μουριάς να τον ταίζω. Με αγωνία γυρνούσα από το σχολείο για να δω τη πρόοδο του κουκουλιού που δημιουργούσε ο μεταξοσκώληκας, η νύφη, η χρυσσαλίδα....Κι ήταν μόνο ένας μεταξοσκώληκας. Δεν έτυχε να διαβάσω μέχρι τώρα ένα βιβλίο για το μετάξι, πώς δημιουργείται και πώς φτάνει στο τελικό στάδιο...
«Αχ! Η ξενιτιά το χαίρεται
Τζιβαέρι μου
Το μοσχολούλουδο μου
σιγανά και ταπεινά
Αχ! Εγώ ήμουνα που το ‘στειλα
Τζιβαέρι μου
Με θέλημα δικό μου
σιγανά πατώ στη γη
Αχ! Πανάθεμά σε ξενιτιά
Τζιβαέρι μου
Εσέ και το καλό σου
σιγανά και ταπεινά»
“Με το που γυρίζει από τα μακρινά ξένα ο Κωνσταντίνος Ντούλας ξορκίζεται να εκτελέσει την τελευταία επιθυμία του νεκρού πατέρα του. Πριν από μερικά χρόνια οι τρεις αδερφές του είχαν θυσιαστεί για να στεριώσουν τρία ονομαστά γεφύρια: του Δούναβη, του Ευφράτη και της Άρτας. Ο πατέρας του δεν θα βρει αναπαμό, αν ο Κωνσταντίνος δεν πάει στα τρία γεφύρια για να φέρει από εκεί λίγο ασβέστη και λίγο χώμα.
Η Ιφιγένεια Τέκου μετά το το μυθιστόρημα «Μνήμες χαμένες στην άμμο» έρχεται πάλι να ταράξει τα εκδοτικά δρώμενα. Την Ελίζ, τη Νεχίρ, τον Αλέξη, τον Αντρέα, τον Χιλμί και την Έσρα ακολουθούν οι νέοι ήρωες της όπως η Παρασκευούλα και η Ελπίδα που μέσα από το “Οι θάλασσες μας χώρισαν” θα μας χαρίσουν μοναδικές στιγμές ανάγνωσης .
Η Τραπεζούντα, η κυρά, Βασίλισσα κι αφέντρια
χιλέχρονος νοικοκυρά και πάντα νέϊσα νύφε,
δοξασμέντσα και ξακουστή κι ελεύτερη και σκλάβα,
… τα μαλλία τς εξάσπρισαν, τ’ ομμάτια τς εθολώθαν
την ώραν ντο εντίκρεσεν ατόσα… καμονάντας…
Μαύρα εφόρνεν λώματα, μαύρον μαντήλ’ ‘ς σ’ ωμία τς
μαύρον ζωνάρ’ ‘ς σην μέσεν ατς, και κόκκινα σαντάλια…
Εγκαλιάστεν ατς ουλουνούς, με την ψην και τ’ ομμάτια,
κι αμίλετοι κι εκείν’ κι Ατέ, ‘ς σα κάστρια ανεφόρτσαν.
Εποίκαν τόπον, ένοιξαν κι Εκείνε εμπροδέβεν,
ψηλή, λεγνή, περήφανη, Λαραχανής ελάτη…
(Στίχοι από το τραγούδι Η ΚΑΜΠΑΝΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ του Φίλωνα Κτενίδη)
Στις 20 Νοεμβρίου γιορτάζουμε την παγκόσμια ημέρα των δικαιωμάτων του Παιδιού. Όλων των παιδιών του κόσμου. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που αποτελεί το πλέον αποδεκτό κείμενο για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως, υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου του 1989. Την έχουν επικυρώσει όλα τα κράτη του κόσμου, εκτός των ΗΠΑ και της Σομαλίας. Η χώρα μας την επικύρωσε στις 2 Δεκεμβρίου 1992 με τον νόμο 2101 και τα 54 άρθρα της καλύπτουν όλα τα δικαιώματα των παιδιών που χωρίζονται σε 4 τομείς: Δικαιώματα Επιβίωσης, Ανάπτυξης, Προστασίας και Δικαιώματα Συμμετοχής.
Τον ζήλεψα που δημιουργεί στο ακριτικό και αποκλεισμένο νησί της Νισύρου, όπου ζει και εργάζεται ως δάσκαλος, “ακούγοντας τον παφλασμό των κυμάτων”, όπως λέει ο ίδιος, «Αποσύρομαι στην εσωτερικότητα και δίδομαι ολόκληρος συμπαρασύροντας τα παιδιά του σχολείου στη γνώση και τη φαντασία».
Στα χρόνια που μεσολάβησαν , είχαν εγκαταλειφθεί όλα στα μοίρα τους. Οι Βούλγαροι δεν είχαν καμιά ιδιαίτερη αγάπη για την αρχαιολογία. Αντιθέτως έκαναν και αυτοί το δικό τους πλιάτσικο είτε πουλώντας όσο όσο ότι μπορούσαν είτε αφαιρώντας πολλά από τα μάρμαρα για να τα χρησιμοποιήσουν σε σπίτια και γραφεία που έκτιζαν. Από τα μεγαλύτερα εγκλήματα ήταν οι ασβεστοκάμινοι που υπήρχαν διάσπαρτοι στο νησί και στο χώρο των ανασκαφών. Εκεί οι κάτοικοι μετέτρεπαν τα μάρμαρα σε ασβέστη. Δεν υπήρχε πάντα δόλος σε όλες αυτές τις ενέργειες, αλλά απλή άγνοια των ανθρώπων για τη σημαντότητα των αρχαίων ευρημάτων.
«Μη φοβάστε, ας είμαστε μια κουκίδα.Θα τα βγάλουμε πέρα.Τουλάχιστον θα προσπαθήσουμε κάτι να κάνουμε.Δεν θα μείνουμε με σταυρωμένα χέρια. Ακόμη κι αν τίποτε δεν καταφέρουμε, θα έρθει μια μέρα που θα λέμε στα παιδιά μας πώς εμείς τουλάχιστον προσπαθήσαμε. Είδαμε στο βάθος του ορίζοντα την ελπίδα και την αρπάξαμε».
«Εγώ θα βρω τον ομορφότερο άνδρα της Σμύρνης κι εσύ θα πάρεις τον πρίγκιπα”, υποσχέθηκε η Κλειώ στη Λυγερή και η συμφωνία έκλεισε.»
Αυτά τα όνειρα δεν κάναμε τα περισσότερα κορίτσια λίγο πριν την εφηβεία;
«Στη ζωή τα πράγματα δεν είναι συνήθως όπως φαίνονται κι η λογοτεχνία θα βρίσκεται πάντα εδώ για να μας το θυμίζει.»
“Τόσοι αγώνες , τόσα αίματα να πάνε χαμένα; Οι ξένοι νά ναι αφεντάδες και οι πατριώτες κατατρεγμένοι; 'Εκανε μια ολιγόλεπτη παύση για να ξαναβρεί την ανάσα του από τη συγκίνηση, μεθυσμένος από την ίδια του την ευγλωττία. Κατόπιν συνέχισε για την εξάρτηση των Ελλήνων απ' τους ξένους και τους ισχυρούς, για τα δάνεια τα οποία ήδη είχε πάρει η Ελλάδα το 1824 και το 1825 απ' τις Μεγάλες Δυνάμεις, με αποκορύφωμα το τελευταίο, εκείνη τη χρονιά , των εξήντα εκατομμυρίων φράγκων σε τρεις δόσεις, με την εγγύηση των τριών Δυνάμεων. Μα θα μπορούσε ποτέ να ξεχρεώσει η Ελλάδα? Τα χρήματα θα πήγαιναν για το κοινό καλό, για την ανάπτυξη της πατρίδας ή θα τα τσέπωναν οι επιτήδειοι, όπως από καταβολής κόσμου γινόταν σε τέτοιες περιπτώσεις; “
Το 2013 δημιουργήθηκαν οι εκδόσεις ΕΞΗ και από τότε έδωσαν νέα πνοή στα Ελληνικά Γράμματα. Έχοντας στόχο το καλό Ελληνικό ποιοτικό βιβλίο δεν κρύβω τη χαρά μου το πόσο καλά το καταφέρνουν. Έχουμε την ανάγκη να διαβάζουμε νέους συγγραφείς που υπόσχονται κάτι πιο νέο με άλλη οπτική.
Τον συγγραφέα Βασίλη Καραναστάση τον γνώρισα στις 15 Μαίου όταν έγινε η παρουσίαση των Εκδόσεων Πνοή στη Κατερίνη, στο θέατρο Commedia. Μου προκάλεσε το ενδιαφέρον και τη περιέργεια ομολογώ όταν διάβασα το βιογραφικό του. Ολίγον τρελιάρικο και έξω από τα συνηθισμένα που έχω διαβάσει μέχρι σήμερα. Ανατρεπτικό, με πολύ χιούμορ. Σκέφτηκα ότι ίσως οφείλεται στη νέα γενιά των συγγραφέων που θέλει να σπάσει τα συνηθισμένα μοτίβα. Είναι ενήλικος, του αρέσει αρέσει να διαβάζει Σελίν και να βλέπει ταινίες του Μπουνιουέλ ενώ απεχθάνεται την υποκρισία, τη χλιαρή μπύρα και το γιαούρτι με 2% λιπαρά. Σκέφτηκα ότι και το βιβλίο του θα είναι παρόμοιο και ήρθε η ώρα να το ξεφυλίσσω.
Έχουμε μεγαλώσει ακούγοντας για το πεπρωμένο, ότι η μοίρα που γράφεται στο χέρι μας δεν γίνεται να την αλλάξουμε όσο κι αν αγωνιστούμε για την ανατροπή που θέλουμε να τη δώσουμε στο διάβα της ζωής... Είναι τάχα όλα γραμμένα από μια δύναμη που μας κινεί ως μαριονέτες και εμείς ανήμποροι τα αποδεχόμαστε; Αυτές τις σκέψεις πέρασαν από το νου μου όσο διάβαζα το δεύτερο βιβλίο τηςΙουλίας Ιωάννου “Απώλειες”. Όση αγωνία κι αν έχει ο αναγνώστης για την εξέλιξη της ιστορίας, γιατί υπάρχει ανεπτυγμένη η αγωνία για το πού οδηγείται η τύχη των ηρώων- φτάνει σε ένα σημείο που το κλείνει για να σκεφτεί τη δική του πορεία, τα δικά του λάθη και τις δικές του συμπτώσεις. Τέλος τις δικές του απώλειες.
Τη Ζωγραφιά Τσαβέα τη γνώρισα μέσα από τη γραφή της στο πρώτο της βιβλίο «Λουλούδι της ψυχής μου» που είχε κυκλοφορήσει από τις ίδιες εκδόσεις . Γεννήθηκε στη Νέα Απολλωνία Θεσσαλονίκης όπου έζησε τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Σπούδασε και ασχολήθηκε με τη μικροβιολογία για ένα διάστημα. Η αγάπη της, όμως, για τα βιβλία την ώθησε να εγκαταλείψει τη σχολή και να απασχοληθεί στο βιβλιοπωλείο που διατηρεί ο σύζυγός της στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Το γράψιμο την προκαλούσε από τον καιρό που ήταν μαθήτρια, αλλά τώρα θεώρησε ότι έφτασε ο κατάλληλος χρόνος να ασχοληθεί μαζί του. Η ίδια πιστεύει πως στη ζωή καθετί γίνεται μόνο άμα ωριμάσει.
Σχεδόν τέσσερις μήνες πέρασαν από τότε που παρουσιάτηκε ο ”Άυλος Έρωτας” του Μάκη Ρουσομάνη από τις εκδόσεις ΈΞΗ στο ¨΄Αλλο Καφενείο” στη Κατερίνη. Και να που τώρα, στις 23 του Μάρτη έρχεται πάλι, στον ίδιο χώρο για να μας παρουσιάσει το νέο του βιβλίο με διηγήματα." Άστρο φωτεινό, θα βγει γιορτινό;"από τις εκδόσεις Όστρια. Του αρέσουν οι χώροι που μπορεί να συνδυάσει τραγούδι, κίνηση, συμμετοχή πολλών προσώπων στη σκηνή. Μπορώ να πω ότι κάθε φορά θέλει να στηνει ένα θεατρικό σκηνικό σε αντίθεση με τις περισσότερες παρουσιάσεις που γίνονται σε χώρους βιβλιοπωλείων.
«Δεν μπορεί κανείς να νιώθει ασφαλής. Η λέξη “εθνικόφρονας“ ήταν στην ημερήσια διάταξη. Όποιος δεν ήταν εθνικόφρονας ή δεν δήλωνε εθνικόφρονας ζούσε με την ψυχή στα δόντια. Κι όταν λέμε εθνικόφρονας εννοούμε με την έννοια που έδιναν οι δεξιοί και οι κάθε λογής πατριδοκάπηλοι…»
Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
«Πώς να πράξει ο φτωχός υπουδουλωμένος στις ορέξεις του πλούσιου που κατατρώγει τους κόπους του; Τα χέρια του είναι δεμένα. Δέσμιος του κεφαλαίου με τη μπάλα του βαρυποινίτη να κρέμεται στα πόδια του πώς να παλέψει; Αλυσοδεμένος δεν κατακτά κανείς. Ένας είναι ο δρόμος της πράξης..Ενεργώντας, κοπιάζοντας κι όχι με λογύδρια και εχθροπραξίες. Οι μελοδραματισμοί δεν θα σώσουν τον κόσμο.»
Σαν μαγνήτης με τραβούν τούτα τα βιβλία από τη Σμύρνη. Πείτε ότι οι ιστορίες από Σμυρνιούς πρόσφυγες της πόλης μου από μικρή με γοήτευαν, πείτε ότι η καταστροφή της με θύμωνε από τα παιδικά μου χρόνια, πείτε όλα αυτά τα βιβλία που έχουν γραφεί για την ιστορία, τις παραδόσεις και την ομορφιά, η Σμύρνη ήταν πάντα στις προτιμήσεις μου.