Εύη Κουτρουμπάκη «Το τρίτο πόδι» - εκδόσεις Ενύπνιο

koutroybaki

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Μου άρεσε πολύ το νέο βιβλίο "Το τρίτο πόδι" της φιλολόγου και συγγραφέως Εύης Κουτρουμπάκη, με πρόλογο του αγαπητού συγγραφέα Θωμά Κοροβίνη. Γράφει μεταξύ άλλων στο σημείωμα του: «Η απόδοση των συγκρούσεων των χαρακτήρων και η ψυχογραφική εμβάθυνση είναι ακόμη δυο από τα δυνατά εφόδια της σκευής της ενάρετης πεζογράφου» Κι έχει απόλυτο δίκιο. Ο γλωσσικός της πλούτος με γοήτευσε. Μικρασιάτικες και Τούρκικες λέξεις με ντόπιους ιδιωματισμούς της Χαλκιδικής και συγκεκριμένα του τρίτου ποδιού, της Αμμουλιανής μπερδεύονται γλυκά και όμορφα, παρέσυραν τον νου σε άλλα μονοπάτια και με «ανάγκασε» να το ξαναδιαβάσω νιώθοντας τους παλμούς της μυθοπλασίας της. Δυνατοί οι κραδασμοί, μεγάλη η συγκίνηση, διαβάζοντας τον ρέοντα λόγο που χρησιμοποιεί με μεγάλη ευχέρεια και τις λυρικές της εικόνες που διαχέονται μέσα στο μυθιστόρημα.

Η συγγραφέας μέσα από το βιβλίο της υψώνει τη φωνή της απέναντι στην κοινωνική συντήρηση, τη μιζέρια του λαού εκείνης της εποχής. Αλλά συγχρόνως δεν μπορώ να μην τονίσω την έμπρακτη αλληλεγγύη των ανθρώπων του χωριού, προς την ηρωίδα του βιβλίου, την Μετάξω. Άλλωστε γνωρίζουμε και νοσταλγούμε μέσα από τις αφηγήσεις των παλαιότερων πως ο ένας βοηθούσε τον άλλον, χαιρόταν και λυπόταν, συμπονούσε και υποστήριζε. Μέσα στη φτώχια ήταν όλοι τους και η αλληλεγγύη ήταν επιτακτική, σε αντίθεση με το σήμερα που το Εγώ είναι κυρίαρχο. Από το μυθιστόρημα δεν λείπουν τα ιστορικά γεγονότα όπως η Μικρασιατική Καταστροφή, τα χρόνια της Κατοχής και της χούντας, αλλά και η Αριστερά, η Εθνική Αντίσταση, οι αγώνες, οι διώξεις αλλά και οι εκτελέσεις ενός λαού που έδωσαν το αίμα τους για την πατρίδα και εισέπραξαν το ευχαριστώ της, τις εκτελέσεις.

Οι τόποι όπου μας οδηγούν η συγγραφέας και οι ήρωες της χέρι-χέρι είναι η θάλασσα του Μαρμαρά, τα αμελέ ταμπουρού, οι εξορίες, η Σκόπελος, ο Πειραιάς, το Αίγιο, το Στρατώνι, η Αμμουλιανή, στο τρίτο πόδι της Χαλκιδικής. Τα όσα συνέβησαν στη φυλακή του Γεντί κουλέ αλλά και το φρενοκομείο, κατ’ εμέ είναι από τα συγκλονιστικά και σπαραχτικά κομμάτια του μυθιστορήματος. Στο Γεντί Κουλέ μάλιστα η Μετάξω εκδηλώνει μια άλλη κρυφή της ταυτότητα, φανερώνει τα μητρικά της αισθήματα στη Σμαρούλα, την πολιτικιά, όπως τη φώναζαν οι συγκρατούμενες της. Απλώνει το δίχτυ προστασίας και μητρότητας που μέχρι τότε τα έπνιγε μέσα της, ζώντας το μεγαλείο της ανθρωπιάς.

«Πώς να καταλάβεις τη θάλασσα αν δεν έχεις βουτήξει μέσα της»; Η θάλασσα ήταν ολάκερη η ζωή της πρωταγωνίστριας, ζούσε γι αυτή, έπαιρνε δύναμη για να συνεχίσει. Και στα πολύ δύσκολα ακόμη, εκεί που άγγιξε τις κόκκινες γραμμές, αυτήν αναζητούσε. Την αγάπησα την ανυπότακτη Μετάξω, που έζησε την προσφυγιά, που δεν φοβήθηκε κανέναν, που χάρηκε τους έρωτες της. Ασυμβίβαστη κι αθυρόστομη, μια γυναίκα χωρίς όρια, αλλά και με πολλές πληγές στο σώμα και την ψυχή. Παρά τα βάσανα της ζωής όμως, δεν μασούσε τα λόγια της, ασυγκράτητη απέναντι στις σεμνότυφες κακίες και κουτσομπολιά του κόσμου. Μπορεί να ήταν μια αληθινή φιγούρα του χωριού, δεν το γνωρίζω. Όμως, όπως και να υπήρχε στη μνήμη ή τη φαντασία της συγγραφέως, ζωντάνεψε μέσα από τις 352 σελίδες του. Χτίστηκε με τόσο όμορφα γήινα χαρακτηριστικά, κεντήθηκε τόσο λεπτοδουλεμένα η ψυχή της που τη θαύμασα. Σαν να πήρε η συγγραφέας το τσιγκελάκι και να της έμπηξε αγάπη, ειλικρίνεια, ντομπροσύνη, ανιδιοτέλεια, προκοπή, περηφάνια και αξιοπρέπεια. Χαρίσματα που τα κουβάλησε από την παλιά πατρίδα στις αποσκευές της, στην προίκα της. Οι αναγνώστες όμως θα γνωρίσουν τη Μετάξω και ως εκδικήτρια, που σκοτώνει τον άντρα της-τύραννο, τον Γκόγκα Γιοβανούδη, που βρίσκει φρικτό θάνατο κάτω από το τσεκούρι της. Που πληρώνει όλα τα αίσχη της ζωής του, όπως τους ξυλοδαρμούς και τις κακοποιήσεις που υπέστησαν οι γυναίκες στα χέρια του. Η Μετάξω έγινε ανδροκτόνος, τόλμησε. Θεία Δίκη; Ίσως. Μου άρεσε και ο άλλος ήρωας, ο Θεοδόσης. Ο άλλος τρελός του χωριού. Τραγική φιγούρα μα τόσο ευαίσθητη. Η Μετάξω ήταν γι' αυτόν η πρώτη του και τελευταία ανέραστη αγάπη.Και για εκείνη, ίσως η πρώτη της αληθινή αγάπη και φροντίδα.

«Μείνε κει που είσαι. Θα κολυμπήσω και θα' ρθω εγώ σε σένα. Μαζί θα είμαστε, Θεοδόση μ'. Κάστρο θα χτίσουμε στην άμμο…. Όρμηξε με φόρα στη θάλασσα φωνάζοντας τ' όνομά του».

Μη θέλοντας ν’ αποκαλύψω περισσότερα και συνοψίζοντας, η Κουτρουμπάκη έγραψε ένα μυθιστόρημα που δεν ξεχνιέται εύκολα από τη μνήμη του αναγνώστη. Τη συγχαίρω γι αυτό το λογοτεχνικό ταξίδι που μου έμαθε πολλά γι αυτήν την περιοχή, πού αν και κοντά μου γεωγραφικά, λίγα γνώριζα. Το συστήνω ανεπιφύλακτα και της εύχομαι να είναι καλοτάξιδο.