Η άγνωστη ιστορία των Ελλήνων ανθρακωρύχων της Αμερικής

Με αφορμή τη προβολή του ντοκιμαντέρ «Ludlow, οι Έλληνες στους πολέμους του Άνθρακα», του Λεωνίδα Βαρδαρού, στο πλαίσιο των 2ων Κινηματογραφικών Αφιερωμάτων Κατερίνης, η σεναριογράφος και ερευνήτρια Φρόσω Τσούκα, μιλά στο e-pieria.gr και στη Μάγδα Παπαδημητρίου – Σαμοθράκη για την ιστορική έρευνα.

Το ντοκιμαντέρ, που περιγράφει την αιματηρή εξέγερση με αφορμή τη μεγάλη απεργία του 1914 στο Ludlow του Κολοράντο, στην οποία πρωταγωνίστησαν και Έλληνες μετανάστες, θα προβληθεί στο κλείσιμο της διοργάνωσης των Κινηματογραφικών Αφιερωμάτων, την Παρασκευή 17 Μαρτίου.

Συνέντευξη στη Μάγδα Παπαδημητρίου - Σαμοθράκη

Κυρία Τσούκα ευχαριστώ που  μου παραχωρείτε συνέντευξη για το e-pieria, την ενημερωτική ιστοσελίδα της Πιερίας. Με αφορμή τη προβολή της ταινίας  “Ludlow, οι Έλληνες στους πολέμους του Άνθρακα” στα 2α Κινηματογραφικά αφιερώματα με θέμα την κρίση. Ο ρόλος σας στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ ήταν ουσιαστικός αφού κάνατε τη έρευνα. Μιλήστε μας γι’ αυτή την έρευνα και την παραγωγή του ντοκιμαντέρ.

 

H έρευνα για την ιστορία μας ξεκίνησε αρκετά πριν το ταξίδι μας στο Κολοράντο.  Οι πηγές μου ήταν  βιβλία και άρθρα με αντικείμενο την μεγάλη απεργία του 1914 στο Λάντλοου,  αρχειακό υλικό από το διαδίκτυο και επαφές με ομογενείς στην Αμερική που βοήθησαν να βρεθούν οι απόγονοι των Ελλήνων ανθρακωρύχων που μας αφηγούνται τις ιστορίες τους.  Στο Κολοράντο συνέχισα την έρευνα στα αρχεία των βιβλιοθηκών του Ντένβερ και του ερευνητικού κέντρου του Colorado Historical Society.  Έψαχνα τις τοπικές εφημερίδες του 1914 για οποιαδήποτε αναφορά στους Έλληνες, χωρίς να γνωρίζω εκ των προτέρων πως είχαν παίξει ένα τόσο σημαντικό ρόλο στην ένοπλη εξέγερση μετά τη δολοφονία του Λούη Τίκα. 

Αυτή η πτυχή της ιστορίας του Λάντλοου δεν ήταν γνωστή και γι’ αυτό η ταινία μας έχει τραβήξει το ενδιαφέρον στην Αμερική σαν ιστορικό ντοκουμέντο.  Συγκεκριμένα, η ταινία έχει συμπεριληφθεί στο φετινό πρόγραμμά του συνεδρίου του οργανισμού Laborand Working Class History Association και το πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Πουέμπλο με έχει καλέσει να το παρουσιάσω τον Ιούνιο σε ημερίδα που θα κάνει για το  Λάντλοου. Όσο για την παραγωγή, αυτή έχει γίνει από την εταιρία Αποστόλης Μπερδεμπές μη κερδοσκοπική,www.apostolisberdebes.com, που έχει κάνει και το ντοκιμαντέρ Ταξισυνειδησία το 2013. 

Η διεύθυνση παραγωγής έγινε από τα μέλη της «Αποστόλης Μπερδεμπές» Στέφανο Πλάκα, Λίνα Γουσίου και εμένα. Θέλω να αναφέρω την δημιουργική ομάδα της ταινίας που απαρτίζεται από τον σκηνοθέτη Λεωνίδα Βαρδαρό, τον διευθυντή φωτογραφίας Προκόπη Δάφνο, τον Ξενοφώντα Βαρδαρό στο μοντάζ και τις μουσικές επιλογές και τον Ανδρέα Γκόβα στον ήχο.  Και δεν πρέπει να ξεχάσω να ευχαριστήσω το μουσικό σύνολο Ρωμιοσύνη για την ηχογράφηση του Ύμνου των Ανθρακωρύχων  του Κολοράντο “TheUnionForever”.Στην Ελλάδα, το ντοκιμαντέρ πρωτοπαρουσιάστηκε τον  Μάρτιο του 2016, στο 18ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και κέρδισε το Βραβείο «Ανθρώπινες Αξίες» που απονέμεται στο καλύτερο ντοκιμαντέρ καταγραφής ιστορικής μνήμης.Τον Αύγουστο του 2016, στο 3ο  Διεθνές Φεστιβάλ Ιεράπετρας, διακρίθηκε με το 2ο Βραβείο για ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους και τον Οκτώβριο στο 10ο Φεστιβάλ Χαλκίδας κέρδισε το βραβείο καλύτερου μοντάζ.

Εκτός από τις προβολές στην Ελλάδα, η πορεία του Ludlow στο εξωτερικό ξεκίνησε τον Ιούνιο 2016 με το 10ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου του Λος Άντζελες και συνεχίστηκε με τη συμμετοχή του στο International Film Series στοBoulder,Colorado, στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου της Αυστραλίας, στο Σίντνεϊ και σε συλλόγους Ελλήνων μεταναστών στις Βρυξέλλες, Ζυρίχη, Αμβούργο και Βερολίνο.  Προγραμματίζονται προβολές για το 2017 σε Νέα Υόρκη, Βοστώνη, Σαν Φρανσίσκο, Τρινιντάντ - Κολοράντο και Σιατλ - Ουάσιγκτον. Μπορείτε να μαθαίνετε νέα μας στο www.facebook.com/ludlow.grκαι να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την ταινία στην ιστοσελίδα μας www.ludlow.gr

Πώς οι Έλληνες πήραν πρωταγωνιστικό ρόλο στον Πόλεμο των 10 Ημερών που ακολούθησε τη Σφαγή του Λάντλοου;

Η Σφαγή του Λάντλοου, είχε σαν συνέπεια να καλέσει η Ένωση των Ανθρακωρύχων τους απεργούς στα όπλα για την προστασία των ίδιων και των οικογενειών τους.  Στην ένοπλη αναμέτρηση που ακολούθησε πάνω στις βουνοπλαγιές του Κολοράντο, η προσφορά των Ελλήνων υπήρξε καθοριστικής σημασίας γιατί οι συμπατριώτες μας, κυρίως Κρητικοί, γνωρίζανε καλά από ανταρτοπόλεμο, από τους αγώνες τους εναντίον των Οθωμανών.  Οι Έλληνες «αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά και τον μυϊκό ιστό του στρατού του συνδικάτου»  γράφει εφημερίδα του Κολοράντο της 28/4/1914. 

Στόχος των απεργών ήταν να σταματήσουν την παραγωγή άνθρακα ανατινάζοντας τις εισόδους των ορυχείων στις βουνοπλαγιές.   Εκεί βρίσκανε συχνά αντίσταση από εταιρικούς φρουρούς και απεργοσπάστες αλλά η υπεροχή των απεργών ήταν αδιαμφισβήτητη.  Ο JimPeros, γιός του απεργού Τζιμ Περάκη, μας λέει στο ντοκιμαντέρ πως "σωθήκανε πολλές ζωές γιατί οι Έλληνες είχαν όπλα".  Και έτσι ήταν. Στον Πόλεμο των 10 Ημερών, η πλευρά των απεργών δεν είχε καμία απώλεια, ενώ η άλλη πλευρά μέτρησε πάνω από 30 νεκρούς.

Ο Λούης Τίκας (Ηλίας Σπαντιδάκης) μπορεί να γίνει πρότυπο σήμερα ώστε να δυναμώσει τον αγώνα του λαού μας για Εθνική ανεξαρτησία; Να καταλάβει ότι στο χέρι του είναι να αγωνιστεί όχι μόνο για τον εαυτό του  και τις επόμενες γενιές αλλά για τη χώρα του;

Ο Λούης Τίκας θα μπορούσε να γίνει ηρωικό πρότυπο για κάθε εποχή.  Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως πως κάθε ήρωας είναι προϊόν της εποχής του.   Στην Κρήτη του 1900, ο χαρακτήρας του Ηλία Σπαντιδάκη διαμορφώθηκε μέσα από μία παράδοση αντίστασης εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. 

Στην Αμερική όπου έφτασε το 1908,  ο μετανάστης Λούης Τίκας δραστηριοποιήθηκε μέσα σε ένα πλαίσιο που του παρείχε το ισχυρόσυνδικάτο « Ένωση Ανθρακωρύχων Αμερικής». Η μακρόχρονη απεργία του 1913-14 στο Λάντλοου, του πρόσφερε την ευκαιρία να αναδειχτεί σαν ηγέτης. Θέλω να πω,  πως και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι τίμιοι και αν χρειαστεί γενναίοι.  Οι συνθήκες όμως, είναι πολύ διαφορετικές. 

Σήμερα όλα τα δεχόμαστε γιατί  μας είπαν ότι είμαστε ένοχοι γι’ αυτή τη κατάσταση. Ενώ το μορφωτικό μας επίπεδο ενώ είναι ανώτερο, η στάση μας απέναντι στη ζωή είναι αντιστρόφως ανάλογη με αυτή των Ελλήνων στο Λάντλοου.

Είναι δυστυχώς τόσο ισχυρή η καθημερινή πλύση εγκεφάλου από τα μέσα ενημέρωσης που μπορούν να κάνουν το άσπρο μαύρο.  Δεν είναι περίεργο ότι πολλοί συμπολίτες μας έχουν πειστεί πως είμαστε εμείς οι ένοχοι για την κρίση. Έχω ζήσει από μικρή στην Αμερική και σας διαβεβαιώ πως τα ΜΜΕ έχουν πείσει κι εκεί τον φτωχό και τον άνεργο πως είναι άξιοι της μοίρας τους. Και στην Αμερική είναι βαθιά η κρίση, η μεγαλύτερη μετά το κραχ του 30, και δεν είναι μόνο οικονομική.  Είναι μια κρίση αξιών ολόκληρης της κοινωνίας και βρήκε έκφραση στο φαινόμενο Τραμπ.  Η ξετσιπωσιά του κάνει ξεκάθαρη την ποιότητα των ανθρώπων που συσσωρεύουν αμύθητα  πλούτη σε βάρος ολόκληρης της κοινωνίας, στερώντας κάθε κομματάκι πρόνοιας από τους αδύναμους, ώστε να μην πληρώσουν αυτοί, οι ισχυροί, τους φόρους που θα έπρεπε να τους αναλογούν.  Γι’ αυτό είναι σημαντικές οι εκδηλώσεις όπως η δική σας που φέρνουν το κοινό σε επαφή με ταινίες όπως η δική μας, έτσι ώστε να πέσει ένας σπόρος προβληματισμού που κάτω από κατάλληλες συνθήκες ίσως δώσει κάποτε καρπούς.

Ποια ήταν η οικονομική βοήθεια και η στήριξη της Ελληνικής πολιτείας στην παραγωγή της ταινίας; 

Επειδή έχουμε ζήσει πολλά χρόνια στην Αμερική, δεν είμαστε μαθημένοι στην στήριξη της πολιτείας σε οτιδήποτε.  Για το Λάντλοου όμως, λόγω του ιδιαίτερου ρόλου των Κρητών, σκεφτήκαμε να απευθυνθούμε στην Περιφέρεια της Κρήτης που όντως μας πρόσφερε 5000 ευρώ, για τα οποία και τους ευχαριστούμε. 

Τα περισσότερα ωστόσο χρήματα τα μαζέψαμε από φίλους μας  στη Νέα Υόρκη και στην Ουάσιγκτον  και γι’ αυτό και στο τέλος της ταινίας θα δείτε τις προσωπικές ευχαριστίες και την αφιέρωση στην ελληνοαμερικανική ομογένεια για τη στήριξή της.  Χωρίς αυτούς δεν θα τα καταφέρναμε να ολοκληρώσουμε την ταινία.

Σας ευχαριστώ για το χρόνο που διαθέσατε. Κλείνοντας τη κουβέντα μας ποια είναι τα   μελλοντικά σας σχέδια αν μπορείτε να μας τα αποκαλύψετε;

Η επόμενη ταινία μας θα καλύψει την ιστορική περίοδο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στις ΗΠΑ και θα εξετάσει την προσφορά των Ελλήνων στο κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων, στις διαδηλώσεις εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ και βέβαια στον αγώνα για δημοκρατία στην Ελλάδα την περίοδο της επταετίας.  Έχω ξεκινήσει την έρευνα και κάναμε ήδη μερικά γυρίσματα στη Νέα Υόρκη με στόχο η ταινία να είναι έτοιμη το 2019. 

Δημοσιεύθηκε στην ενημερωτική ιστοσελίδα e-pieria.gr